Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. ULUSLARARASI FİLOLOJİ ÇALIŞMALARI KONGRESİ, Balıkesir, Türkiye, 2 - 05 Eylül 2020, ss.27
Bu bildirinin amacı, resimli bir seyahat romanının içerdiği çokdillilik örneklerinin Türkçe çevirilerini
çağdaş çeviribilim yaklaşımları çerçevesinde incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, Fransız romancı
Pierre Louÿs’un 1898 yılında kaleme aldığı La Femme et Le Pantin, roman espagnol adlı romanının dört
farklı çevirmen -Hasan Bedrettin, Ref’i Cevat Ulunay, Tahsin Yücel ve Mehmet Doğan Özbaytarafından 1922-2012 yılları arasında Türkçeye yapılan çevirileri incelenmiştir. Kaynak metindeki
çokdilliğin erek metinlere çevirmenler tarafından nasıl yansıtıldığı araştırmanın ana konusunu
oluşturmaktadır. Başka bir deyişle, çevirmenlerin kaynak metinde özellikle Fransızca-İspanyolca
arasında gerçekleşen “dil değiştirme” (code-switching) durumlarını Türkçeye çevirirken hangi çeviri
stratejilerini kullandıklarının araştırılması hedeflenmiştir. Bütünlüklü bir inceleme yapmak üzere, Harf
Devrimi öncesi, 1922 yılında Hasan Bedrettin tarafından yapılıp Akşam-Teşebbüs Matbaasında basılmış
Osmanlı Türkçesi çeviri de araştırmaya dahil edilmiştir. Osmanlı Türkçesine yapılan bu çevirinin daha
önce çeviriyazısı yapılmamıştır, bu bildiri kapsamında anılan eserin çeviriyazısı yapılmıştır. Ayrıca, tüm
çeviri metinler üzerinde çevirmen kararları ve dayanakları odaklı karşılaştırmalı bir betimleyici çalışma
gerçekleştirilmiş ve ortaya çıkan çeviri olguları tematik olarak sınıflandırılıp tarihsel bağlamda
değerlendirilmiştir. Betimleyici çalışmada vurgu noktası olarak Lawrence Venuti’nin, Friedrich
Schleiermacher’den esinlenerek ileri sürdüğü “yerlileştime” ve “yabancılaştırma” (1998) kavramları
temel alınmıştır. Bu betimleyici çalışmanın, resimli seyahat romanı bağlamında sergilenen çokdilliliğin
Türkçeye çevirileri konusundaki tarihsel bakışımıza katkı sağlaması umulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Çeviribilim, çokdillilik, seyahat romanı, yerlileştirme/yabancılaştırma.