Türk Arabesk Müziğine Yönelik Sözel ve Müziksel Çok Boyutlu İçerik Çözümlemesi (Orhan Gencebay Örneği)

Uçar E., İmik O. H.

International Journal of Social and Humanities Sciences Research, cilt.11, sa.112, ss.1-12, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Bu çalışma, Türk arabesk müziğinin en önemli temsilcilerinden biri olan Orhan Gencebay’ın eserlerine çok boyutlu bir içerik çözümlemesi yaparak bu müziğin toplum üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Orhan Gencebay’ın 25 albüm başlık parçası incelemeye alınmıştır. Orhan Gencebay, 20. yüzyılın ikinci yarısında Türk müziğinde derin izler bırakarak hem müzikal hem de sosyal anlamda geniş bir kitleye hitap etmiştir. Gencebay’ın şarkıları, özellikle aşk, hüzün, ayrılık ve toplumsal sorunlar gibi temalar etrafında şekillenmiştir. Şarkılarında bu temaları işleyerek Türkiye’de göç eden köylü kesimin şehirleşme sürecinde yaşadığı duygusal zorluklara, kimlik arayışlarına ve kültürel adaptasyon sorunlarına dikkat çeken Gencebay, müziğini toplumun yaşadığı sorunlara ayna tutan bir platform olarak kullanmıştır. Bu yönüyle, Gencebay yalnızca bir müzisyen olarak kalmayıp, aynı zamanda halkın duygusal ihtiyaçlarını ve sosyal değişimlerini ifade eden bir figür haline gelmiştir. Bu çalışma, Türk arabesk müziği repertuarında yer alan şarkılarda işlenen tematik unsurların derinliğini inceleyerek, bu unsurların toplumdaki yansımasını ele almayı amaçlamaktadır.

 

Araştırmada, Orhan Gencebay’ın eserlerindeki söz ve müzik arasındaki bağlantıların analizine de odaklanılmaktadır. Gencebay, şarkılarında sıklıkla Kürdi, Nihavent ve Hicaz makamlarını kullanarak, eserlerine duygusal bir derinlik katmıştır. Bu makamlar, şarkıların içeriğini daha etkili bir şekilde yansıtarak dinleyicilere güçlü bir duygusal deneyim sunmaktadır. Gencebay’ın şarkılarında ayrıca çalgısal düzenlemeler ve ritmik yapıların kullanımı da incelenmiş, bu unsurların sözlerin anlamıyla uyum içinde olduğu ve dinleyiciyi derinlemesine etkilediği görülmüştür. Çalışma, Gencebay’ın şarkılarında toplumsal sorunları, duygusal travmaları ve bireysel kimlik arayışlarını etkileyici bir dille yansıttığını ortaya koymaktadır. Gencebay’ın sanatı, bireylerin kimlik arayışlarına yönelik bir rehber ve toplumsal değişimlerin izlenebildiği bir araç olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, Gencebay’ın eserleri hem müzikal bir yenilik hem de sosyo-kültürel bir fenomen olarak ele alınmakta, onun müziği aracılığıyla toplumsal dinamiklerin etkilerini anlamak için değerli bir kaynak sunmaktadır. Gencebay’ın şarkıları, Türkiye’nin dönüşüm sürecine tanıklık eden bir arşiv niteliğinde olup, arabesk müziğin toplum üzerindeki etkilerini anlamada kilit bir role sahiptir.