ART-SANAT, sa.24, ss.387-435, 2025 (ESCI)
İstanbul, stratejik konumu ve zengin tarihi ile dünya üzerindeki önemli metropoller arasında yer almaktadır. Tarih boyunca, özellikle yaz aylarında, kentin sıcak ve yoğun yaşamından uzaklaşma fırsatı sunan sayfiye alanları, kent sakinlerine doğayla iç içe, huzurlu bir ortam sağlamış, sosyal ve kültürel etkileşimleri teşvik ederek kentin sosyal dokusuna önemli katkılarda bulunmuştur.
Bu çalışmanın temel amacı, İstanbul'un sayfiye alanlarının tarihî ve mekânsal dinamiklerini, ilgili dönemin sosyo- kültürel değişimleri ışığında değerlendirerek bu bölgelerin kent üzerindeki etkilerini incelemektir. Araştırma, Bizans Dönemi'nden 1923 yılına kadar olan süreci kapsamakta ancak özellikle 1851 ile 1923 yılları arasında sayfiye bölgeleri- nin evrimi ve zengin veriler ışığında İstanbul'un kentsel dönüşümü içerisindeki konumları üzerine yoğunlaşmaktadır. Ayrıca sayfiye kültürünün İstanbul halkının yaşam biçimlerine, sosyal ve kültürel yapıya olan etkileri detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.
Giriş bölümünde, sayfiye kavramının anlamı ve tarihî önemi açıklanarak İstanbul ile bu kavram arasındaki bağlam irdelenmiştir. İlk bölümde, sayfiye kavramının kökenleri ve İstanbul'daki evrimi üzerine bir analiz gerçekleştirilerek bu kavramın şehrin sosyal ve kültürel yapısındaki etkileri incelenmiştir. İkinci bölümde, İstanbul'un sayfiye bölge- lerinin tarihî gelişimi Bizans Dönemi'nden Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yılı olan 1923'e kadar sistemli bir şekilde ele alınmış ve özellikle 1851-1923 dönemi arasındaki verilere odaklanılmıştır. Çalışmanın son bölümünde, elde edilen bulgular üzerinden İstanbul'un sayfiye kültürünün kentsel ve sosyal yapı üzerindeki etkilerine dair genel bir değerlendirme sunulmuştur.