RUHR BÖLGESİ’NDEKİ DÖNÜŞÜMLERİN ÜZÜLMEZ TAŞKÖMÜRÜ İŞLETME MÜESSESESİ İÇİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Creative Commons License

Manisa K., Arabacıoğlu B. C., Can M. V.

TURKISH ACADEMY OF SCIENCES JOURNAL OF CULTURAL INVENTORY, cilt.1, sa.2, ss.185-214, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Dünya enerji kaynakları arasında büyük bir paya sahip olan kömür üretimi, Türkiye’de önemli bir sanayi dalı oluşturmuştur. Bu alanda Osmanlı Dönemi’nde kurulan işletmeler Cumhuriyet Dönemi’nde de varlıklarını sürdürmüşlerdir. 19. yüzyılda İngiltere'de başlayan Avrupa'daki sanayileşme hareketleri ile Almanya'nın Kuzey Ren Vestfalya eyaletinde yer alan Ruhr Bölgesi, kömür üretiminin merkezi haline gelmiştir. Kömür üretiminde yer alan tesisler, özgün üretim süreçlerine ve yapı malzemelerine ait somut kültürel miras niteliğindeki ögelere sahip olmasının yanı sıra ait oldukları toplumun kültürel ve sosyal yaşamlarına dair soyut ögeleri de barındırmaktadırlar. Endüstrileşmiş ülkelerde kömür üretiminin çevreye verdiği tahribat ve alternatif temiz enerji kaynaklarının ortaya çıkması ile zamanla bu işletmelerin kapatılması kararlaştırılmıştır. Bu geçiş ile birlikte Ruhr Bölgesi’nde yer alan, soyut ve somut dönemsel ögeleri bünyesinde barındıran kömür madeni işleme tesisleri, kültürel bir miras olarak kullanım dönüşümü kapsamında değerlendirilmişlerdir. Türkiye’de ise kömür enerji kaynakları arasındaki önemini korumaktadır. Kömür üretiminden elde edilen ekonomik fayda ön planda olduğu için üretim sahası içerisinde yer alan yapı gruplarının değişimi ve yıkımı olağan görülmektedir. Bu nedenle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan kömür madeni işleme tesislerinin kayıt altına alınarak belgelenmesi önem arz etmektedir. Bu kapsamda Zonguldak’ta yer alan, Türkiye Taşkömürü Kurumu’na bağlı müessese ve işletme müdürlüklerine ait belirli yapı sahalarının, Ruhr Bölgesi’nde yer alan kullanım dönüşümü örnekleri kapsamında değerlendirilebilecek olası potansiyellerine dikkat çekilmiştir. Çalışmanın amacı kömüre dayalı endüstri mirasının korunabilmesi için bu yapı grupları hakkındaki farkındalığı arttırmak ve söz konusu bölgenin ihtiyaçları doğrultusunda uygun kullanım dönüşümü senaryolarına olanak sağlayacak kriterler geliştirmektir.