Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mimarlıkta Görsel Etki Değerlendirme Yöntem ve Teknikleri, Prof. Dr. ÇİĞDEM POLATOĞLU, Editör, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, ss.114-132, 2012
Yapma çevrenin insanlar üzerindeki
etkileri ve tasarım eyleminin başarısı açısından önemli konulardan birisi nesnelerin
tasarımına ilişkin kararlar ile ortaya çıkan ürünün özellikleri arasındaki
uyumdur. Tasarlanmış ve üretilmiş çevrenin insan üzerinde uyandırdığı duyulanma
ve toplam algı içinde nesnelerin görsel özellikleri ve algısı önemli bir yer
tutar (Baytin, Kıran ve Tunbiş, 2005). Sosyal bilim araştırmacıları, nesnelerin
görsel niteliklerinin insana ve topluma etkisinin karmaşık ve sistemli bir
etkileşim olarak tanımlanması, sosyoloji ve psikoloji bağlamında gerekli
ilişkiler kurularak araştırılması gerektiğini belirtmektedir (Lozano, 1988). Bu
anlamda görsel etki alanındaki önemli çalışmalardan birisi Lynch’in (1960)
yapma çevredeki görsel özellikleri insanların nasıl algıladığı konusunda sistemli
bir yaklaşımdan söz eden Kentlerin İmajı adlı eseridir.
İnsan davranışlarını konu alan
psikolojinin incelediği olayların her durumda olayın yaşandığı çevre ile
bağlantılı ve çevrenin psikolojik gerçekliğin bir parçası olduğu belirtilir
(Kağıtçıbaşı, 1998). Bu nedenle etkileşim, genellikle çevrenin insan tarafından
algılanması, bunun sonucunda insandan çevreye yönelen bir davranış oluşması ile
tanımlanır (McDonald ve Pellergrino, 1993). Stamps (1998) ve diğer
araştırmacılar tarafından yapılan birçok çalışmada yapma çevreye ilişkin görsel
özelliklerin farklı yapıdaki kişilerde uygunluk, konfor, güven, hoşnut olma vb
duygular doğurarak birbirinden farklı davranışlar ortaya çıkardığı görülür.
Yapma çevre ile insan arasındaki
etkileşimi değiştiren ve kişilerde davranış farklılıklarına neden olan
özelliklerden birisi insanın sosyolojik yapısıdır. İnsan sosyolojik yapısı
gereği, grup içinde yaşamaya ve sosyalleşme süreci geçirerek grubu oluşturan
kişilerin ortak olarak benimsediği değerler ve kurallar biçiminde tanımlanan
normlara uymaya gereksinim duymakta, içinde bulunduğu yapma çevreden bu
gereksinimi karşılamasını beklemektedir (Balanlı ve Öztürk, 2006). Bu bağlamda yapma
çevrenin görsel özellikleri ile farklı sosyal yapıdaki insanların etkileşiminin
örneklenmesi, sosyal yapının etkileşimi nasıl değiştirdiğinin anlaşılması
açısından gerekli görülmektedir.
Bu çalışma İstanbul Beyoğlu’nda
bulunan Saint Antoine Katolik Kilisesi’nin iç mekân döşeme kaplamasını
oluşturan karo mozaiklerin desenleri ile ilgili kullanıcı düşüncelerini
irdelemek amacıyla 2005 yılında yapılmıştır.