Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kesit Akademi , cilt.11, sa.42, ss.119-162, 2025 (Hakemli Dergi)
Medya kuruluşları ve gazeteciler yasal bir otoritenin müdahalesine gerek kalmadan gönüllü olarak bir takım etik ilkeler belirlemişler ve bunlara uyulmasını sağlamak için çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. Medya özdenetimi bu editöryal rehber ilkeler ve bu ilkelere uymak amacıyla oluşturulan basın konseyleri, ombudsmanlık ve okur temsilciliği gibi yapıları anlatır. Basın tarihimizde Cemiyet-i Matbuat-ı Osmaniye’den Gazeteciler Cemiyeti’ne, Basın Şeref Divanı’ndan Basın Konseyi’nin kuruluşuna kadar uzanan süreçte yaşanan tüm özdenetim çabaları siyasi değişimler ve çalkantılarla paralel bir seyir izler. Öncelikle Türk basını toplumsal dinamiklerin sonucu ortaya çıkarak gelişen Avrupa basınının aksine devlet desteğiyle başlayan politik bir tasarımdır. Bunun için basının iktidarla olan ilişkisi örgütlenme ve özdenetim süreçleri üzerinde doğrudan etkilidir. Türkiye’de medya özdenetiminin önündeki yapısal sorunlara ışık tutmayı amaçlayan bu çalışmada nitel araştırma türlerinden biri olan yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada amaçlı örnekleme yoluyla seçilen Türkiye’deki gazetecilik meslek örgütleri ve medya özdenetim yapılarında geçmişte görev almış, halen çalışmaya devam eden Sibel Güneş, Faruk Bildirici, Belma Akçura ve Celal Toprak ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Türkiye’de medya özdenetiminin sorunlarını ortaya çıkarmaya yönelik açık uçlu sorulardan oluşan mülakatta, katılımcıların deneyim ve görüşleri alınmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen bulgular, Türkiye’deki basın konseyi, gazeteciler cemiyeti, ombudsmanlık/okur temsilciliği gibi medya özdenetim yapıları ve meslek örgütlerinin özdenetim konusunda üzerine düşen görevi yerine getiremediğini göstermektedir.