Gelişim Üniversitesi 4.Ortadoğu Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 17 - 18 Nisan 2018
Demokratikleşme literatüründe
etkin bir sivil toplumun varlığına özel bir önem atfedilir. Demokrasi ve sivil
toplum arasındaki ilişkiyi tam olarak açıklayabilmek için bu iki kavramı doğru
tanımlamak ve kapsamını ve sınırlarını belirlemek gerekir. Son yıllarda yaygınlaşan
kitle iletişim araçları ve sosyal medyanın da toplumsal grupları mobilize etme
anlamında benzer bir etkiye sahip olduğu iddiaları da tartışılmaya
başlanmıştır. Bu anlamda sosyal medyanın sivil toplumun demokratikleşmeye olan
etkisine benzer bir etki yapıp yapamayacağı konusu gündeme gelmiştir. Özellikle
Arap İsyanları’nın başlangıç aşamasında yıllar süren diktatörlük rejimlerinin
başındaki liderlerin devrilmesinde toplumsal hareketlerin ve bu mobilizasyonda
da sosyal medyanın önemli bir rolü olmuştur. Ancak toplumsal hareketliliğin
ortaya çıkması ve yayılmasında var olan bu etki, sürecin devamında aynı
derecede belirleyici olmamıştır. Bu çalışmada ilk olarak demokrasi ve sivil
toplum kavramlarına açıklık getirdikten sonra demokratikleşme sürecinde sivil
toplumun önemi üzerinde duracağız. Daha sonra sosyal medyanın sivil toplumun
yerini alıp alamayacağı tartışmasına değineceğiz. Sosyal medyanın kitle
hareketleri üzerindeki etkisini Arap İsyanları örnekleri üzerinde
inceleyeceğiz. Özellikle Doğu Avrupa’daki başarılı olmuş demokratikleşme
süreçleri ile Arap İsyanları örneklerini karşılaştırarak sivil toplum ve diğer
faktörlerin bu süreçlerde nasıl rol oynadığını açıklayacağız. Ortaya çıkan
sonuçlar ve yapılan analizler Ortadoğu’da demokratikleşmenin, barış ve
istikrarın tesisi için gerekli şartların neler olduğunu anlamamız konusunda
bize yardımcı olacaktır.
A
special importance is attributed to the existence of an effective civil society
in the literature on democratization. In order to fully explain the relationship
between democracy and civil society, it is necessary to define these two
concepts correctly and to determine their scope and boundaries. It has also
been argued that mass media, which have become widespread in recent years, and
social media have similar effects in terms of mobilizing social groups. In that
sense, the issue of whether social media can make an impact similar to the
effect of civil society on democratization has come to the forefront. Social
movements and the social media in this mobilization have played an important
role in the overthrow of the leaders of the long term dictatorship regimes,
especially at the beginning of the Arab Uprisings. However, this effect, which
existed in the emergence and spread of social mobility, has not been so
decisive in the rest of the process. In this study, we will focus on the
importance of civil society in the democratization process after clarifying the
concepts of democracy and civil society. We will then refer to the debate over
whether social media can take the place of civil society. We will examine the
influence of social media on mass movements with the help of the cases of the
Arab Uprisings. We will explain how civil society and other factors play a role
in these processes by comparing the cases of the Arab Uprisings especially
with successful democratization
processes in the Eastern Europe. The results and analyzes will help us
understand the necessary conditions for the establishment of peace and
stability, as well as democratization in the Middle East.