Minyatürlerin Sanat Tarihi Eğitiminde Kullanılması Topkapı Sarayı Müzesi ndeki Surname i Hümayun Örneği


Tezcan Akmehmet K.

Journal of Turkish Studies, sa.10, ss.719-752, 2015 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2015
  • Doi Numarası: 10.7827/turkishstudies.8647
  • Dergi Adı: Journal of Turkish Studies
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.719-752
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Sanat tarihi eğitiminde öğrencilerin, Dünya’nın çeşitli ülkelerindeki sanat eserleri ve sanatçıları olduğu kadar, kendi kültürlerindeki sanatsal üretim biçimleri, sanatçıları ve sanat eserlerini incelemeye ve öğrenme ihtiyaçları vardır. Minyatür sanatı Türklerin karakteristik ve geleneksel sanatlarından biridir. Topkapı Sarayı Müzesi’nde Türk minyatür sanatının farklı dönem ve kültürlerine ait en başarılı ve ilginç örnekleri bulunmaktadır. Bu minyatürler aynı zamanda Osmanlı devrinin tarihini, ekonomik ve sosyal hayatını yansıtan birer tarihi belgedirler. Ayrıca sanat tarihi öğretiminin ‘sanat eserlerlerinin öneminin ve toplum içindeki yerinin anlaşılmasına katkıda bulunmak’ amacına yönelik inceleme için de çok uygun eserlerdir. Bu çalışmanın amacı, minyatürlerin sanat tarihi eğitimindeki öneminin anlaşılmasına katkıda bulunmak ve Topkapı Müzesi Kütüphanesi’ndeki minyatür sanatı eserlerinden, ortaokul sanat tarihi öğretiminde nasıl faydalanılabileceği konusunu örneklendirmektir. Bu örneklendirme için Surname-i Hümayun adlı yazmanın minyatürleri seçilmiştir. Bu eserin seçilme nedeni, öncelikle klasik dönem Osmanlı minyatür üslubunun karakteristik bir örneği olmasıdır. Diğer bir neden Surname-i Hümayun’un konu ve tasarım açısından ortaokul öğretim programında yer alan “Görsel Sanatlar Dersi”nin sanat tarihi ve minyatür eğitimi ile ilgili hedefleriyle ilişkiler kurulabilecek Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki en uygun yazmalarından biri olmasıdır. Bu makalede öncelikle alan yazın taramasına dayalı olarak Türk minyatür sanatı, Surname-i Hümayun eseri, sanat tarihi eğitimi ve Türk eğitim sistemi içinde sanat tarihi öğretimi incelenmiştir. Daha sonra sanat tarihi öğretimi ile Surname-i Hümayun arasında nasıl bir ilişki kurulabileceği, bu yazmanın minyatürlerinden sanat tarihi öğretiminde nasıl faydalanılabileceği, ortaöğretim düzeyindeki öğrencilere yönelik olarak örneklenmiştir. Bu örnekleme, 2005 yılında uygulamaya konan “İlkokul ve Ortaokul Görsel Sanatlar Eğitimi” dersi ve 2014 yılında uygulamaya konan “Ortaokullar İçin Seçmeli Görsel Sanatlar” derslerine dayandırılmaktadır. “İlkokul ve Ortaokul Görsel Sanatlar Eğitimi” dersi hedeflerinden yarısına yakını sanat tarihi öğretimi ile ilişkilidir. Sanat tarihi öğretimine yönelik kazanımlar bu dersin öğrenme alanlarından “Kültürel Miras” ile “Sanat Eleştirisi ve Estetik” içinde bulunmaktadır. Minyatür sanatı, “Ortaokullar için Seçmeli Görsel Sanatlar” dersi kapsamında ise başlı başına bir öğrenme modülü olarak yer almaktadır. Bu derste sanat tarihi öğretimine ilişkin analiz, sentez ve yorum yoluyla öğrencilerin edindikleri bilgileri özümsemeleri ve sanat eserlerini daha anlamlı değerlendirilmeleri becerilerini geliştirmeye yönelik kazanımlar bulunmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki Surname-i Hümayun yazması minyatürleri görsel sanatlar eğitimi içinde yer alan sanat tarihi ve minyatürle ilgili eğitsel hedefler kapsamında incelenebilir. Böylece sanat tarihi eğitimi, Müze tarafından yapılacak çeşitli çalışmalar ve projelerle desteklenebilir.

In Art history education, students need to know and examine artistic forms, artists and art works of their own culture as well as other various countries’. Miniature art is one of the unique and traditional art forms of Turkey. Topkapi Palace Museum has the most important and interesting examples of the Turkish Miniature Art that dated to different periods of Ottoman Empire. At the same time, they are historical documents that reflect the historical, economic and social life of Ottoman Empire. These miniatures are also very appropriate art works that can be used to investigate for the purpose of ‘contributing to the understanding of the importance of art and its place in the community’ of the teaching of art history. The aims of this study are to contribute to the understanding of the importance of miniature art in art history education and give an example of how miniature paintings can be used for the teaching of secondary school art history education at Topkapi Palace Museum Library. For this example the miniatures of the Surname-i Hümayun manuscript was determined. This manuscript was choosen; because it primarily comprises the most important examples of classical Ottoman miniature style. Another reason is that it is one of the most appropriate manuscripts of Topkapi Palace Museum that can be connected with educational objectives of art history education and learning about the miniature art. In this paper, firstly the Turkish miniature art, Surname-i the Turkish education system were examined which based on the literature review study. And then what kind of relationship could be established between the teaching of art history and Surname-i Hümayun, how the miniatures of this manuscript can be utilized in the teaching of art history were sampled for secondary school students.This sampling was based on “Visual Arts Education for Primary and Secondary Schools" course that was put into effect in 2005 and “Selective Visual Art for Secondary Schools” course that was put into effect in 2014. The half of the objectives of the “Visual Arts Education for Primary and Secondary Schools" course is related to the teaching of art history. The educational objectives related to art history teaching take place in the learning area of “Cultural Heritage” and “Art Criticism and Aesthetic”. Miniature art is a separate learning module in the context of the “Selective Visual Art Education for Primary and Secondary Schools”. There is educational objectives related to art history learning such as to develop the skills of assimilating the information that the students were gained and to appreciate artists and artworks through making analysis, synthesis and interpretation. Miniatures of the Surname-i Hümayun manuscript can be examined within the context of educational objectives of visual art education courses related to art history and miniature at the Topkapi Palace Museum. Art history education can be supported by the Museum through several studies and projects.