Akademik Veri Yönetim Sistemi
International Social Sciences Studies Journal, cilt.9, sa.118, ss.9738-9749, 2023 (Hakemli Dergi)
20. yüzyılın yarısından itibaren sanat dünyasında dikkat çekmeye başlayan ve günümüz çağdaş sanat pratiğinin ayrılmaz bir parçası haline gelen koku ve koku duyusu odaklı çalışmalar, sanatta kullanılan kokuya ilişkin atfedilen terminolojinin sorgulanması gerekliliğini gündeme getirmektedir. Yeni tekniklerle birlikte hem duyular arası geçişin teorik kavramlarında karşılaşılan zorluklar hem de kokunun geçirgen, uçucu, belirsiz yapısı nedeniyle sanatın sınırlarını zorlayan tanımsızlığı/geçiciliği, bu sanatsal ifade ve duygu yoğunluklu deneyimin yeni boyutlarının postyapısalcı/Deleuzeyen bir metodoloji üzerinden tartışmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Bu makalede, Larry Shiner’ın scent art veya art scents, Francesca Bacci’nin ise scent-ific art alt başlığı altında ele aldığı sanat yapıtlarındaki koku olgusu irdelenip, Jim Drobnick’in kokunun eserlere kasıtlı eklemlendiği yani maddeselliğine ve iletimine odaklanan olfactory art büyük başlığı ile kategorize ettiği şekli örnekler üzerinden incelenmektedir. Bu inceleme üzerine tespit edilen ihtiyaçlarla ilgili sanat düzenine yeni bir kavram önermeyi amaçlayan çalışma; kokunun duyusal varlığı-maddeselliği olsun olmasın, kavramsallığına, sonra’sına vurgu yaptığı kanısıyla, büyük başlığın (olfactory art’ın) dönüşümünü po’scent art bağlamında değerlendirip, uluslararası literatüre katkı sağlamayı hedeflemektedir. Bu pratiğin sonucu olarak sanattaki kokusal eylemin kendiliği kokusal duygulanım (olfactory affection), eylemin amacı po’scent art, eylemin araçsallaştırılması ise olfactory art olarak değerlendirilmektedir. Öte yandan olfactory art’ın ‘olfaktör sanatı’, ‘koku alma sanatı’ veya ‘koku sanatı’ olarak çevrilen Türkçe karşılıkları, söylemlerimizi yansıtmakta yetersiz kaldığı için, çalışma boyunca ilgili ‘olfactory art’ terimi, görme duyusu odaklı eserlerin görsel sanatlar olarak adlandırılmasına paralel, kokusal sanat olarak tanımlanmıştır.