Geçmişte kültür, değer ve inançlar bağlamındaki ilişkilerin mekandaki bir aradalığına bağlı olarak kendiliğinden oluşan bir kültürel temsil olan mahalle, günümüzde birçok kentte yalnızca yönetsel durumu ifade eden mekânsal sınırlara indirgenmiştir. Mahallenin temel unsurları olan mekân-insan-ilişkiler arasındaki bağ kopmakta ve “mahalle yaşantısı” özgünlüğünü yitirmektedir. Günümüzde kentin dolayısıyla mahallenin karmaşıklaşmasıyla ortak değerler ve organik ilişkilerle sağlanan aidiyet ve buna bağlı olarak karar alma süreçlerine gönüllü katılım zayıflamaktadır. Bununla birlikte teknolojik gelişmeler ve yeni trendlerle birlikte bireyin katılımcı süreçlere başka türlü dahil olma imkânı ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple, mahallelinin pazar yeri, meydan, cami ve avlusu, muhtarlık, halk evi vb. gibi kamusal mekanlarda bir araya gelmesiyle sağlanan birliktelik ve işbirliği durumu, çağın da dijitalleşmesiyle farklı bir araca ve modele ihtiyaç duymaktadır. Bu doğrultuda özellikle de 90’lı yıllardan itibaren gündelik hayatımıza yerleşen teknolojiler, katılım süreçlerinin de evrilmesine yol açmıştır. Bilgi iletişim teknolojileri, konum tabanlı coğrafi bilgi sistemleri, arttırılmış gerçeklik vb. teknolojiler benimsenerek kentsel kamusal alan tasarımı ve üretimi süreçlerine kentliyi dahil eden “e-katılım” yaklaşımları oluşturulmuştur. Süreç içinde erişilebilirlik ve mobilitenin önem kazanmasıyla, akıllı telefon, tablet vb. araçlarda kullanılabilen mobil katılım aplikasyonları geliştirilmiş ya da platformlar mobil uyumlu hale getirilmiştir. Dijital katılım platformu, kentli aplikasyonları, katılımcı planlama aplikasyonları vb. isimlerle (Ertiö, 2013) anılan arayüzler oyunlaştırma gibi motivasyon araçlarını benimseyerek (Thiel, 2017) e-katılım & m-katılımda dijital paylaşımı, etkileşimi ve iş birliğini arttırmayı hedeflemiştir. 

Bu çalışmada, İstanbul’da açılan bir kamusal alan tasarım yarışması için geliştirilen, kentlinin kamusal mekânda gerçekleşen çok çeşitli aktivite ve etkinliklere ilişkin karar alma süreçlerine aidiyet duygusunu pekiştirecek bir şekilde katılımını hedefleyen bir mobil katılım platformu önerisi sunulmaktadır. Başlangıç noktası bir meydan olmakla birlikte, meydanın bağlamını oluşturan ve mekan-mekan, insan-mekan ve insan-insan ilişkilerinde halen mahalle kavramının içeriğini yansıtan özgünlükler barındıran bir alan ve yaşantıyı güçlendirecek bir araç önerilmektedir.  Öneri model doğrultusunda örnek bir mahalle üzerinden kullanım ve gereklilikler tanımlanmış, altyapıdan ulaşıma, kamusal mekândan gündelik hayata ihtiyaç duyulan bilgilendirmeler tek bir aplikasyon ara yüzünde toplanmış, yurttaşların mahalle odağında problem bildirme ve çözme kapasiteleri geliştirilmiş, mahallelinin kamusal mekân kullanımı, tasarımı ve üretimi noktasında aktifleştirilmelerine olanak sağlayan mobil araç kitlerine yer verilmiştir. Bilgilendirme ve danışmadan başlayarak farklı katılım seviyelerinde mekânsal karar alım süreçlerine yurttaşı dahil eden aplikasyon önerisinde “büyük oranda var olan yer yer kopan bağların” yeni nesil üretimine, fiziki mekân ve sanal mekânın entegrasyonuna, mahalle odaklı işbirlikçi süreç tasarımında dijital araçların potansiyel kullanımına odaklanılmıştır.

Anahtar kelimeler: mahalle, kamusal alan, e-katılım, m-katılım, dijital katılım platformu