Akademik Veri Yönetim Sistemi
Art-Sanat Dergisi, sa.13, ss.53-86, 2020 (ESCI)
Cyanotype (blueprint/mavi baskı) 1842 yılında gökbilimci ve kimyager John Frederick William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Cyanotype, demir amonyum sitrat ve potasyum ferri siyanür adlı iki kimyasalın karışımı ile oluşturulur. Uygulanışı şu şekildedir: Belirli formüllere göre sulandırılan bu iki kimyasal eşit miktarda karıştırılır ve bir yüzeye fırça ile sürülür. Yüzey (kâğıt, kumaş, ahşap vb.) ultraviyole ışıkta belirli bir süre pozlanır. Kimyasal uygulanan yüzey bu işlemden sonra su ile yıkanır. Cyanotype’ın ilk yaygın kullanımı 1850’lerde botanik alanında olmuştur. 19. yüzyılın sonunda mimari planların kopyalanması amacı ile de kullanılmıştır. Cyanotype 20. yüzyıl başında amatör fotoğraf albümlerinde yer almaya başlamıştır. Bu teknik 1960’lardaki alternatif fotoğraf dalgası sırasında, özellikle Robert Rauschenberg’in beden Cyanotype’ları ile yeniden gündeme gelmiştir. Cyanotype tekniği 1960’lardan günümüze kadar kullanılmaya devam edilmiştir. Günümüzde birçok sanatçı sanatsal yaratıcılıkları içinde Cyanotype yöntemini tercih etmektedir. Vicki Reed, Christian Marclay ve Zhang Dali günümüzde farklı bağlamlarda bu tekniği uygulayan sanatçılardan sadece birkaçıdır. Bu bağlamda çalışmada, Cyanotype tekniğinin tarihsel gelişimindeki önemli örnekler betimleyici yöntem ile incelenmiştir. Ayrıca, Cyanotype tekniğinin günümüzdeki fotoğraf sanatı içindeki yeri ve konumu tartışılmıştır. Çalışmada son olarak, bir uygulama projesi olarak gerçekleştirilen İstanbul Mavisi isimli çalışma ayrıntılarıyla anlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cyanotype, Fotogram, Deneysel fotoğraf, Botanik fotoğraf, Alternatif fotoğraf teknikleri, İstanbul Mavisi