Edebiyat ve Duygular: Öyküleyici Metinleri Anlamada Duyguların Rolü


Creative Commons License

Turhan O., Karaca Turhan F.

Ana Dili Eğitimi Dergisi, cilt.9, sa.2, ss.275-294, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 9 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2021
  • Doi Numarası: 10.16916/aded.741101
  • Dergi Adı: Ana Dili Eğitimi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.275-294
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Öyküleyici metin ve okur arasındaki etkileşimin duygusal boyutu, anlatı duyguları (empati, sempati, özdeşim, yoğunlaşma), değerlendirici duygular (estetik haz, estetik tatmin) ve biçimlendirici duygularla (duygu ve düşünce değişimleri, kişilik dönüşümü) açıklanmaktadır. Bu duygusal etkileşim, genellikle psikoloji ve bilişsel bilimler alanlarında incelenmektedir. Eğitim alanında yürütülen çalışmalarda, okuduğunu anlama sürecinde okur ve metin temelli duyguların rolü incelenmektedir. Buna göre okur öyküleyici bir metni ideal bir şekilde anlamak için metnin içerdiği duyguları ve duygusal unsurları kavramakta, analiz etmekte, yorumlamakta ve değerlendirmektedir. Bu süreçte ön bilgileri, duyguları, düşünceleri ve deneyimleriyle metni anlamlandırmakta, metne yönelik kişisel/estetik tepkide bulunmaktadır. Bu yaklaşım ulusal ve uluslararası sınavlarda (PISA, PIRLS, NAEP) ve dil öğretim programlarında (Singapur, Güney Kore, ABD, Avustralya vb.) esas alınmaktadır. Bu sınavlarda ve programlarda okuduğunu anlama becerisiyle ilgili duygusal kazanım ve duygusal yeterliklere yer verilmektedir. Ancak 2006 sonrası Türkçe dersi öğretim programları bu noktada yetersiz kalmaktadır. Benzer şekilde Türkçe ders kitapları da (öyküleyici metin, okuma etkinlikleri) duygusal içerik, duygusal etkileşim ve duygusal becerilerin kullanımı açısından yetersizlik göstermektedir. Bu nedenle güncel Türkçe dersi öğretim programının ve Türkçe ders kitaplarının yapılandırılması gerekmektedir.

Emotional aspect of the interaction between narrative text and the reader is explained by narrative feelings (empathy, sympathy, identification, transportation), evaluative feelings (aesthetic pleasure, aesthetic satisfaction), and self-modifying feelings (emotion and idea changes, personality transformation). This emotional interaction is often studied in the fields of psychology and cognitive sciences. Educational studies examine the role of the reader and text-based emotions in reading comprehension process. Accordingly, to ideally understand a narrative text, the reader comprehends, analyses, interprets, and evaluates the emotions and emotional elements which the text included. In this process, the reader comprehends the text with his/her prior knowledge, feelings, thoughts, and experiences, and shows a personal/aesthetic response to it. National and international exams (PISA, PIRLS, NAEP) and language education programs (Singapore, South Korea, the USA, Australia, etc.) are based on this approach. Emotional achievements and competencies related to reading comprehension skills are included in these exams and programs. However, post-2006 Turkish education programs are insufficient in this regard. Similarly, Turkish textbooks (narrative text, reading activities) are inadequate in terms of emotional content, emotional interaction and the use of emotional skills. Therefore, the current Turkish education curriculum and Turkish textbooks should be re-structured.