Akademik Veri Yönetim Sistemi
Route Educational and Social Science Journal, sa.19, ss.352-364, 2017 (Hakemli Dergi)
Türk tasavvuf edebiyatının en güçlü kalemlerinden biri olan Kaygusuz Abdal; manzum, mensur, manzummensur karışık çok sayıda eser vermiştir. Bu eserler incelendiğinde yoğun olarak aşk temasının ele alındığı
görülür. Çünkü Kaygusuz, Hak yoluna sadakatle baş koyan bir aşk yolcusudur ve bu kutlu yolu diğer
insanlara da anlatmak ister. Kaygusuz Abdal, Abdal Musa ocağında yetişen bir aşk neferi olarak kökü
Türkistan’da ocağı Horasanlı bir meşrebin yol eridir. O; melamet mektebinin, gezginci dervişliğin Anadolu’da
şekillendirdiği abdal formunun ilk örneklerinden biri olan Abdal Musa dergâhında son şeklini almıştır.
Onun eserlerindeki âşık tipi de bu meşrep ile donanmış bir aşk yolcusudur. Kaygusuz, kendi âşık tipine,
melametin fütüvvet ve uhuvvet evresinin diliyle seslenmeyi tercih eder ve ahî adını kullanır. Kültür
tarihimizde aşkı konu alan eserlerin pek çoğunda aşk, iki karşıt tip üzerinden kurgulanır. Kaygusuz,
şiirlerinde aşk eksenli kugunun bir tarafına âşığı/ahîyi diğer tarafına da nâşîyi konumlandırır. Nâşî,
Kaygusuz’un melamet meşrepli aşk yolunun negatif formudur. Daha çok maddeler dünyasının değer
yargıları ile hareket eden nâşî, âşığın karşısına çıkarılarak âşığın yolculuğuna katkı sağlanmış olur.
Kaygusuz Abdal’ın eserlerinde ahî ve nâşî kelimeleri ile karşılanan bu iki uçlu kutup, daha sonraki
yüzyıllarda yaygın olarak dillendirilecek olan rint-zahit çatışmasının da zemini hazırlanır. Bu çalışmada
Kaygusuz Abdal’ın şiirlerinden hareketle âşık/ahî ve nâşî tipinin temsil ettikleri kutuplar tespit edilecek ve
böylece Türk tasavvuf edebiyatının heterodoksi evresi ürünlerinde idealleştirilen âşık tipinin ve onun
karşısında yer alan tipin portreleri çizilmeye çalışılacaktır.
Kaygusuz Abdal one of the strong points of Turkish mystic literature, he has written many poetry, verse and
mixed works of poetry-verse. When these works are examined, it is seen that the love affair is handled
intensely. Because Kaygusuz Abdal is a love journey that faithfully leads the path of God and he also wants
to tell to others this blessed way. Kaygusuz Abdal, a lover of Abdal Musa dervish lodge, has a Horasan belief
which origin comes from Turkestan. He; melamet school, took its final shape in the Abdal Musa; one of the
earliest examples of the abdalian form that the traveler dervish formed in Anatolia. The lover type in his
works is also a love pilgrim equipped with this disposition. Kaygusuz Abdal prefers to speak to his lover
type, the language of the melamet in Turkish-Islamic guild and brotherhood phase and uses the name of his
lover. In our cultural history, most of the works on love are edited on two opposite types of love. Kaygusuz,
in his poems, he places love / Ahî on one side of love-oriented fiction, and nâşî on the other. Nâşî is
Kaygusuz's negative form of love path with melamet disposition. Nâşî is more moves with the values of the
worlds of matter, so it is contributed to the journey of the love by removing it against the love. These twopointed poles, which are met with the words of a ahî and nâşî in the works of Kaygusuz Abdal, are prepared
for the rint-zahit conflict which will be widely spoken in the following centuries. In this study, the poles
which are represented by the type of love / ahî and nâşî will be determined in accordance with the poems of
Kaygusuz Abdal and thus attempts to draw portraits of the type of love that is idealized in the heterodox
products of Turkish mystic literature and the type opposite to it.