UMTEB- III. Uluslararası Mesleki ve Teknik Bilimler Kongresi, Gaziantep, Türkiye, 21 - 22 Haziran 2018, ss.362
Günümüzde
genel olarak ulaştırma ve özelde ise kentiçi toplu taşıma problemlerini anlama,
idrak ve anlamlandırmada bir “kayma” gözlenmektedir. Bu; bir anlam kayması, bir
algı değişimi, bir anlayış değişimi, bir paradigma değişimi/kaymasıdır. Bu
aslında bir; sorunlu düşünme şeklini değiştirme çabasıdır. Gözlenen paradigma
kaymasının temelinde, dünyada ulaştırma tür paylarının değişmesi yönündeki
beklentilerin artması ve bu değişimlerin de artık günümüzde gözlenmeye
başlaması yatmaktadır. Özellikle “karayolu taşıtı odaklı” geleneksel
yaklaşımların yerini, ulaştırma talep yönetimi stratejilerinin uygulanmasına da
imkân veren, “erişim odaklı çok-türlü taşımacılık” yaklaşımları almaya
başlamıştır. Eski ve yeni planlama paradigmaları bugün artık toplu taşıma
paydaşları tarafından kıyasıya karşılaştırılmakta ve yeni çıkış yolları
aranmaktadır. Toplu taşıma hizmeti sağlamanın kavramsal modelleri üzerine daha
çok düşünce üretilmektedir.
Bu
çalışmada kentiçi toplu taşımada sorunların hangi alanlarda konsolide
edilebileceği, son yıllarda hangi alanlarda hangi eğilimlerin (trendlerin)
belirginleştiği ortaya konulmuştur. Dünyada bu konuyla ilgili olarak öne çıkan
iyi ve özgün örneklere değinilmiştir. Dünyadaki genel eğilimlerin Türkiye’deki
karşılıkları, hedef kitle ve paydaş çeşitliliği bağlamında irdelenmiştir. Çalışma
neticesinde, bir arama konferansı mantığıyla, stratejik bir yol haritası
bağlamındaki aksiyonlar, insan, taşıt, şebeke (network), kurumsal yönetim,
enerji, çevre, ulaştırma planlaması, finansman, akıllı sistemlerin kullanımı,
güvenlik bileşenleri açısından ortaya konulmuştur.
Günümüzde
müspet olduğu düşünülen yaklaşımların tam aksi yönde, ciddi eleştiriler
yönelten toplu taşıma karşıtı trendlerin varlığından pek çok yönetici haberdar
değildir. Toplu taşıma bir tarafça kutsanırken söz konusu bir diğer bir tarafça
lanetlenmektedir. Dünyadaki toplu taşıma karşıtı söylemlerin tanıtılması da bu
çalışmanın önemli bir noktasını teşkil etmektedir
Ülkemizde
de takip edilen yeni kentiçi toplu taşıma paradigmasında, problemi çözecek
anahtar yaklaşımın “toplu ulaşımı kolay, rahat, hızlı ve uygun hale getirmek”
olduğu belirlenmiş; bunun için de öneri bir yaklaşım çerçevesini sunulmuştur.
Anahtar
kelimeler: Kentiçi toplu taşıma, güncel eğilimler, paradigma
kayması.