TURKISH STUDIES, cilt.14, sa.3, ss.667-682, 2019 (SSCI)
Canlandırma sinema filmleri her yaştan izleyicinin ilgisini çekmekte olup, ülkemizde de hızla gelişmektedir. Değerler üzerine yapılan çalışmalar ise; her dönemde beşeri bilimlerin konusu olmuştur. Bu nedenle; Türk canlandırma sinema filmlerinde temsil edilen temel insani değerlerin tespitine yönelik olarak bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Değerlerin sınıflandırılmasına yönelik olarak Schwartz Değerler Ölçeği’nin (1992), Schwartz ve arkadaşları (2012) tarafından geliştirilmiş hali olan 19 değer tipi modeli çalışmada kullanılmıştır. Yapılan araştırmada nitel araştırma geleneğine dayalı bir kültür analizi deseni çerçevesinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın verilerinin toplanması sürecinde doküman incelemesi yöntemi kullanılarak canlandırma sinema filmleri ele alınmıştır. Çalışmanın evrenini oluşturan Türk canlandırma sineması filmleri, örneklem seçimi doğrultusunda beş filmle sınırlandırılmış ve en çok izleyiciye ulaşan “Kötü Kedi Şerafettin” (2016), “RGG Ayas” (2013), “Canım Kardeşim Benim, Uzaylılar mı Gelmiş?” (2016), “Evliya Çelebi ve Ölümsüzlük Suyu” (2014) ve “Uzay Kuvvetleri 2911” (2014) filmleri incelenmiştir.
Yapılan çalışma doğrultusunda, modelde sosyal çevredeki güvenliğin etkisini değerlendiren kaygıdan bağımsız öz gelişim/kaygı giderici öz koruma hiyerarşisinde, %57,6 kaygıdan bağımsız öz gelişimin yer aldığı görülürken, %42,4 kaygı giderici öz koruma canlandırma filmlerde yer almıştır. İhtiyaçların kaynaklarına tespitine yönelik olarak modelin ikinci halkasında yer alan değerler gruplarının dağılımının ise; kişisel odak %68,2 iken sosyal odak %31,8 olduğu tespit edilmiştir. Son halkayı oluşturan; yeniliğe açıklık/muhafazacılık ile öz aşkınlık/öz genişletim değer grupları üzerine yapılan analiz doğrultusunda; yeniliğe açıklık %30,7/muhafazacılık %28,2 iken; öz aşkınlık %26,5/öz genişletim %14,6 olduğu tespit edilmiştir. Türk canlandırma sinema filmlerinde işlenen değer tiplerinin sıklıklarına bakılacak olunursa en yoğun olarak işlenen ilk üç değer tipleri sırasıyla; geleneksellik %12,1, yardımseverlik-önemseme %9,7, özerklik-düşünce %9,2’dir. An az temsil edilen üç değer tipinin ise; başarı %1,2, tevazu %0,9 ve itibar %0,8 olduğu tespit edilmiştir.