Türk sanatları içerisinde önemli bir yeri olan kalemişi bezemeleri sivil ve dini yapılar içerisinde önemli bir alanı oluşturmaktadır. Uygulandıkları zeminin malzemelerine göre adlandırılan kalem işleri kendi içerisinde taş ve mermer üstü, ahşap üstü, sıva üstü, deri ve bez üstü, malakâri gibi tekniklerle yapılmaktadır. Yapıldığı dönemin sanat anlayışını yansıtan kalemişleri çoğu zaman üslup birliği içerisinde uygulanmıştır. Tezyinî açıdan kimi zaman farklı bölgelerde yapılmış olma larına rağmen benzerlik gösterebildiği gibi farklı bezeme özelliklerine de rastlamak mümkündür. Gaziantep’te bulunan Handan Bey Camii ahşap üstü kalemişi bezemeleri özellikle müezzin mah fili bezemeleri bakımından dikkat çekmektedir. 18.yy. batılılaşma dönemi bezeme üslubunu yan sıtan kalemişlerinde geometrik ve nebati motiflerin dengeli bir biçimde dağılımı görülmektedir. 18. yüzyılda yapılmış olmasına rağmen, ahşap üstü boyama tekniği ile yapılan Handan Bey Camii kalemişlerine klasik dönem bezemelerindeki bir kısım motifler de uygulanmış ve böylece az da olsa geleneğe bağlılık devam etmiştir. Bu çalışmada Handan Bey Camii içerisindeki ahşap süsle meli alanların desen tasarımları incelenerek çizimleri yapılmıştır. Ayrıca Handan Bey Camii ile aynı dönemde yapılmış olan Şanlıurfa Rızvaniye Camii, ahşap kalemişleri bezeme ve teknik bakımın dan karşılaştırması yapılarak klasik sanatlarda sanat anlayışı ve üslup birliğine dikkat çekmesi açı sından benzerlik ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Bu çalışma aynı zamanda Handan Bey Camii içerisindeki ahşap bezemelerde yapılan desen analizleri ile camide oluşabilecek tahribata karşı restorasyon esnasında aslına uygun yapılması adına da önem teşkil edecektir.
Painted decorations, which have an important place in Turkish decorative art, form an important area in civil and religious buildings. Painted decorations, named after the materials of the ground on which they are applied, are made with techniques such as stone and marble, wood, surface, leather and fabric, and malakari. Painted decorations reflect the artistic understanding of the era in which they were created and were mostly applied within the unity of time and style. From a decorative point of view, painted decorations created in different regions of the same period can sometimes show similarities but also have different ornamental characteristics. The painted decorations on the wood of the Handan Bey Mosque in Gaziantep attract attention, especially the ornaments on the muezzin mahfil. The painted decorations have a balanced distribution of geometric and plant motifs, reflecting the ornamental style of the Westernization period of the eighteenth century. The painted decorations of the Handan Bey Mosque were made using the technique of painting on wood; although they were made in the eighteenth century, some motifs from the ornaments of the classical period were also applied, and thus continuing the tradition, albeit to a lesser extent. In this study, the patterns of wooden decorative surfaces in the Handan Bey Mosque were investigated, and corresponding drawings were made. In addition, the Şanlıurfa Rızvaniye Mosque, which was built in the same period as the Handan Bey Mosque, was compared with hand-drawn wooden ornaments in terms of decoration and technique, and similarities and differences were found to draw attention to the art appreciation and stylistic uniformity of classi cal art. This study will also be important for the pattern analysis of wooden ornaments in Handan Bey Mosque and its originality during restoration in terms of possible damage in the mosque.
