Akademik Veri Yönetim Sistemi
29. Ulusal Kimya Kongresi, ODTÜ, Ankara, Türkiye, 10 - 14 Eylül 2017, ss.146
biyolojik aktiviteler nedeniyle birçok ilacın ve değerli kimyasalın hammaddesini oluşturmaktadırlar. Mikrobiyal ve enzimatik biyotransformasyon; biyolojik aktivite gösteren birçok bileşiğin sentezlenmesinde kullanılır, reaksiyona özgü, enantiyomer spesifik ve regio spesifiktir1,2.
Amacımız zor metodlarla sentezlenen ilaç hammaddelerinin biyoteknolojik ve kimyasal yöntemlerle yüksek verim ve seçicilikte sentezlenmesidir.
Bu çalışmada dihidro benzofuranon türevleri (1a, 1b) sentezlendikten3 sonra, mangan (III) asetat varlığında regioselektif asetoksilasyon reaksiyonuna tabi tutularak rac-2a ve rac-2b bileşikleri elde edilmiştir4. Elde edilen 4,5,6,7-tetrahidro-4-okzo-benzofuran-5-il asetat (2a) ve 4,5,6,7-tetrahidro-4-okzo-7,7-dimetil benzofuran-5-il asetat’ın (2b) enzim katalizli kinetik rezolüsyonu ile rasemik asetoksi türevlerinin, yüksek enantiomerik saflıkta asetoksi ve hidroksi türevlerine dönüşümü (2a %60 ee ile, 2b % 40 ee ile, 3a % 42 ee ile, 3b %43 ee ile) literatürde ilk defa olarak gerçekleştirilmiştir. Daha sonra rac-2a ve rac- 2b, benzilamin ile reaksiyona sokularak 1-benzil-4,5,6,7-tetrahidro-4-okzo-1(H)-indol-5-il asetat (4a) ve 1-benzil-5-asetoksi-7,7-dimetil-6,7-dihidro-1H-indol-4(5H)-on (4b) bileşiği elde edilmiştir. Rasemik 4-oxo-tetrahidroindol (4a ve 4b) türevlerinin serbest enzimlerle kinetik rezolüsyonu sonucu kiral asetoksi ve hidroksi indol türevleri (4a % 30 ee ile, 4b % 50 ee ile, 5a % 42 ee ile, 5b % 65 ee ile) literatürde ilk defa olarak elde edilmiştir (Şekil 1).
Mikrobiyal biyotransformasyon çalışmalarında substrat olarak 1-benzil-4-okso-tetrahidroindol (5a, 5b) türevleri biyokatalizör olarak ise Agrobacterium rhizogenes, Bacillus subtilis bakterileri ve Hypocrea jecorina,
Aspergillus niger küfleri kullanılmıştır. Bu çalışmada ilk defa mikrobiyal biyotransformasyon yöntemi kullanılarak 6,7-dihidro-5-hidroksi-7,7-dimetil-1Hindol-4(5H)-on bileşiği (6) literatürde ilk kez elde edilmiştir. Sentezlenen indol türevlerinin mikroorganizmalar üzerindeki etkiside incelenmektedir.