Akademik Veri Yönetim Sistemi
SUSTAINABILITY, cilt.15, ss.1-20, 2023 (SCI-Expanded)
Sürdürülebilir kaynak yönetimi için tüketime dayalı atık hiyerarşisinden, kaynakları koruyan sıfır atık yönetim sistemine geçiş ihtiyacı günümüz dünyasında kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu çalışmada, atıkların kaynağında ayrıştırılmasına yönelik beş farklı yöntem, yaygın olarak kullanılan beş atık bertaraf yöntemine bağlı olarak analitik bir hiyerarşi süreci ile analiz edilmiştir. Analitik hiyerarşi analizi sonucunda beş ayırma yöntemi için 0,347, 0,286, 0,200, 0,101 ve 0,066 oranları elde edilmiştir(atıkları kaynağında altı farlı bileşene ayırarak toplama için 0,347 ve karışık atık toplama için 0,101). Üçlü ayırma yöntemi için elde edilen 0,286 oranı, Türkiye'deki Sıfır Atık Yönetmeliğinin gerekliliklerini karşılamak üzere seçilmiş olup, çalışma alanı olarak ta İstanbul'da bir ilçe belirlenmiştir. Konut yoğunluğuna dayalı bir model de geliştirilmiştir. Model kapsamında çalışma alanındaki mahalleler istatistiksel olarak üç sınıfa ayrılmıştır. Her sınıftan bir mahalle seçilerek hem mevcut güzergahlar hem de kaynakta üçlü ayıma için güzergah optimizasyonları yapılmıştır. ArcGIS Network Analyst işlevi, her rotayla ilişkili araçların seyahat mesafeleri ve çalışma sürelerine göre en uygun rotaları belirlemek için kullanılmıştır. Rota bazlı analiz sonuçları, karbondioksit emisyonlarının mevcut duruma göre sadece %1,15 artacağını ancak tüm atık yönetimi süreçlerinin sıfır atık yönetimi kapsamında yürütülmesi durumunda uzun vadede toplam miktarın azalacağını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: analitik hiyerarşi süreci; egzoz emisyonu; rota optimizasyonu; kaynağında ayırma; katı atık toplama; coğrafi Bilgi Sistemi; sıfır atık yönetimi
The need to transition from a consumption-based waste hierarchy to a resource-conserving zero-waste management system for sustainable resource management has become unavoidable in today’s world. In this study, five different methods for waste separation at source were analyzed using an analytical hierarchy process based on five commonly used waste disposal methods. As a result of the analytical hierarchy analysis, ratios of 0.347, 0.286, 0.200, 0.101, and 0.066 were obtained for the five separation methods (0.347 for separation with six-parameter separate collection and 0.101 for mixed waste collection). The ratio of 0.286, achieved for the triple-separation method, was chosen to meet the requirements of the zero-waste regulation in Türkiye, and a district in Istanbul was selected as the study area. A model based on the residence density was developed. Within the scope of the model, the neighborhoods in the study area were statistically divided into three classes. By choosing one neighborhood from each class, route optimizations were made for both the existing routes and triple separations. The Network Analyst function in ArcGIS was used to determine the optimal routes based on the traveling distances and operational times of vehicles associated with each route. The results of the route-based analyses show that carbon dioxide emissions will increase by only 1.15% compared to the current situation, but the total amount will decrease in the long term if all waste management processes are carried out within the scope of zero-waste management.
Keywords: analytical hierarchy process; exhaust emission; route optimization; separation at source;
solid waste collection; geographic information system; zero-waste management