Ayşe Kulin’in Nefes Nefese Adlı Romanının Göstergebilimsel Çözümlemesi

Kasar S., Güzel O. E.

Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü VIII. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, İstanbul, Türkiye, 26 - 27 Aralık 2021, cilt.1, sa.1, ss.14

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.14
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu bildiride, modern Türk yazınının yaşayan önemli isimlerinden Ayşe Kulin'in Nefes Nefese adlı romanı, göstergebilimsel açıdan çözümlenecektir. Çözümlemeye temel olan sorunsal, anlatısı çok renkli ve zengin göstergeler içeren bu yapıtın göstergebilimsel açıdan ele alınmamış olmasıdır. YTÜ SBE Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Doktora Programında Prof. Dr. Sündüz Öztürk Kasar'ın verdiği Çeviri Göstergebilimi derslerinde belirttiği gibi anlam kavramı, insan yaşamının vazgeçilmez bir öğesi olduğundan insanlar, anlam örgüleri oluşturarak tutundukları yaşamlarını çevrelerindeki göstergeleri anlamlandırma eylemi üzerine kurar ve bir anlam taşımayan her şeyi yadırgama eğilimi gösterir. Bununla birlikte, Öztürk Kasar'a göre insan yaşamının pusulası olan anlamı oluşturan öğeleri çözümlemek; kapsamını, sınırlarını belirlemek kolay bir iş değildir, çünkü anlam; tekil, değişmez ve durağan değildir. Başka bir deyişle, anlam çoğul, kaygan ve değişken bir nitelik taşır. Bir anlamlama kuramı sunan göstergebilim alanı, anlamlı olan her türlü gösterge dizgesinde anlamın yapılandırılmasını ve alımlanmasını inceler, anlamsal bileşenlerin ayrıştırılmasına olanak verir. Metin türleri içinde çeviriye en fazla direnç gösteren metinler kuşkusuz yazınsal yapıtlardır. Yazınsal yapıtlar, okurlarına standart dilin yasalarını delen, genel dilbilgisi kurallarını altüst eden, gündelik dil kullanımının alışılagelmiş sınırlarını zorlayan, sözcüklerin bilinen/düz anlamlarını aşan yepyeni anlamlar, sıra dışı kullanımlar, farklı imgeler içeren yenilikçi ve öznel bir dil sunar. Yazınsal metnin dolambaçlı yollarında yolunu yitirmekten çekinen yazın çevirmeni bir kılavuza gerek duyar. Bu çalışma sonucunda bulgulandığı üzere örtük, değişmeceli ve/veya yan anlamların oldukça ağır bastığı şaşırtmacalarla dolu yazınsal evrende anlam arayışını sağlam temellere oturtma çabasına dayanan göstergebilim, yol gösterici bir işlev üstlenerek çevirmene yazınsal yapıtın örtük, değişmeceli ve/veya yan anlamlarla örülü gizlerine ilişkin aydınlatıcı ipuçları verip onun erek dile çevirisinde çevirmene kılavuzluk edeceğini, ona adeta rotasını gösteren bir yol haritası sunar. Çünkü yazınsal göstergebilim, yazınsal metnin anlam evrenini irdeleyerek metindeki anlam katmanlarının ortaya çıkarılmasını amaçlar.