Akademik Veri Yönetim Sistemi
ATAG21 - Aktif Tektonik Araştırma Grubu 21. Çalıştayı, Afyonkarahisar, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2017, ss.1
Anadolu ve Arap Yarımadası levhaları arasındaki sınırı oluşturan Doğu Anadolu Fayı
(DAF), Doğu Akdeniz bölgesindeki en önemli tektonik yapılardan biridir. DAF sistemi üzerinde
son yüzyılda düşük olarak gözlenen güncel sismik aktivitenin ve farklı disiplinlerin ortaya
koydukları sonuçların ilişkilendirilmesi ile Kuzey Anadolu Fayı (KAF)‟n da olduğu gibi, DAF
boyunca üst kabukta krip davranışının olma olasılığı belirmiştir. Bu çalışmamızda, çok disiplinli
olarak, DAF‟ın düzgün bir geometriye sahip olan Hazar-Palu segmentinde kripin varlığı
sistematik olarak sorgulanmıştır. Öncelikle, SAR verileriyle (2012-2017) DAF'nin doğu kesimi
boyunca gelişen interseismik deformasyon incelenmiştir. İnterferogramlar GMT5SAR yazılımı
kullanılarak hesaplanmış (ve uzun dönem hız alanı Kalıcı Saçıcılar için oluşturulan Stanford
Metodu (StaMPS) ile haritalanmıştır. SAR analizinden elde edilen sonuçlarla krip olasılığı olan
yerlerde DAF‟ı dik kesen toplam 6 GPS profili oluşturulmuş ve kampanya ölçümleri yapılmaya
başlanmıştır. GPS noktaları yüzeye yakın krip olayını gözlemlemeye uygun şekilde, mümkün
olduğunca DAF‟a yakın yerleştirilmiştir (<2km). Bugüne kadar toplam 5 kampanya
gerçekleştirilmiştir. DAF‟a uzak alanda yer alan sürekli GPS istasyonları kullanılarak, DAF‟ın
uzun dönem kayma oranı blok modelleme ile kestirilmiş ve gözlenen krip hızları ile
karşılaştırılmıştır. Ayrıca, SAR ve GPS verileri ile krip gözlenen Palu‟da tarihi şehrin bulunduğu
yerin yaklaşık 50m altından geçen ve 50‟li yıllarda yapılan bir demiryolu tünelinin DAF
tarafından doğrudan kesildiği belirlenmiş, tünel duvarlarında 10-20cm büyüklüğünde ofsetler
ölçülmüştür. Tünel içine, krip hareketlerini ölçmek üzere 2 adet kripmetre kurulmuştur. Bölgeye
ait sismolojik verilerde yeniden değerlendirilmiş ve krip bulgularını destekleyecek sonuçlar elde
edilmiştir.
Ön bulgular, ATAG20‟de tartışılmıştır. Bu sunuda, ATAG20‟yi izleyen dönemde elde
edilen sonuçlar gösterilecektir. Çok disiplinli verilerden elde edilen sonuçlar, DAF'ın ortalama
kayma oranının yaklaşık 10 mm/yıl olduğunu teyit etmektedir. Elde edilen sonuçlar, DAF‟ın
Sivrice-Palu kısmında (~100 km) kripin varlığını ortaya koymaktadır. Gözlenen krip hızı, bölge
boyunca değişmekte olup, yer yer uzak alan levha hızına (~10 mm / yr) erişmekte, diğer bir
ifadeyle, DAF‟In bazı kesimlerinin yüzeyden tüm sismojenik kabuğa kadar krip etme olasılığı
olduğunu göstermektedir. Bu bulgu, elastik enerjinin, önemli bir bölümünün asismik olarak
serbest bırakıldığını göstermektedir. Sonuçlarımız, DAF üzerindeki asismik kaymayı doğrulayan
ilk bulgulardır (TÜBİTAK 1001 proje no: 114Y250 tarafından desteklenmektedir).