40. Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği Kongresi, İstanbul, Türkiye, 4 - 07 Temmuz 2021, ss.85
Hababam sınıfında
tüm erkek öğrencilerin Taksim anıtında ellerinde çiçeklerle beklediği sahneyi
hepimiz biliriz. Sınıfa yeni gelen kız öğrenciler tüm Hababam sınıfına aynı gün
aynı saatte aynı yerde randevu vermişve tüm erkek öğrencileri “Cumartesi saat 2’de Taksim’de” bir araya
toplamıştır. Bir final haftasının ortasında aynı sınıfta üç öğretim üyesi ve dersimizi
alan 200’den fazla öğrenci bir araya geldiğimizde de Hababam Sınıfındaki öğrenciler
gibi hissetmiştik. Bunun nedeni ise aslında basitti. Final programını yapan
asistan arkadaşımız onlarca finalin çizelgesini birçok kısıt altında, hiçbir
hocayı kırmamaya çalışarak yapıyordu. Üstelik bölümün sadece beş adet dersliği
vardı ve bu işi elle yapmaya çalışıyordu. Her şey, “Biz Endüstri Mühendisi
değil miyiz, neden bunu kendi metotlarımızla çözmüyoruz ” diye düşünüp bu
görevi kendi üzerimize almaya karar vermemizle başladı. Her ne kadar öncesinde
bu işi gayet başarılı bir şekilde yapan bir çok kişi olduysa da mevcut durumda
elde böyle bir model veya yazılım yoktu. Bu nedenle işe önce uygun bir karma
tamsayı model kurduk. Bunu önce GAMS ile çözmeyi düşündüysek de bu modelin
akıbetinin de diğerleri gibi olmaması için (yani sürdürülebilir olması için)
bir yol aradık ve MS Excel’in bir eklentisini keşfettik. Bu eklenti ile MS
Excel’e Python kodu yazılabiliyordu ve ticari olan/olmayan çözücüler kullanılabiliyordu.
Bir süre matematiksel modelde ve genel olarak sistemde güncellemeler yaptık ve
yaklaşık 4 senedir geliştirdiğimiz bu karar destek sistemini aktif olarak
kullandık. Kendi sınav çizelgeleme problemlerine destek isteyen bir başka
bölüme de farklı bir matematiksel model geliştirip benzer karar destek
sistemini hazırladık ancak bu kez MS Excel’i kullanmaları, çözücü kütüphanesinin
kurulumu gibi süreçlerde zorluk yaşadık. Bu nedenle sistemi web ortamına taşıdık.
Ancak problemin büyüklüğü nedeniyle problemin çözüllmesi uzun zaman alıyordu.
Bu sorunun çözümü için de problemi iki ayrı alt probleme indirgeyerek çok hızlı
bir şekilde çözülebilebilir hale getirdik. Bu sunumda çok yaygın bir problem
olsa da çoğu yerde hala manuel olarak çözülen sınav çizelgeleme problemleri için
geliştirdiğimiz bu sistemlerden bahsedeceğiz.