Kültürel Bellek Bağlamında Ergin İnan ve Hüsamettin Koçan'ın Resimlerinde El İmgesi


Creative Commons License

Türkmenoğlu D.

Akademik Sosyal Arştırmalar Dergisi , cilt.9, sa.122, ss.50-67, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Sanat tarihinde mağara duvarlarında görülen ilk el imgelerinin üretiliş nedenlerine ilişkin bilgiler bilimsel bir kesinlik içermese de, doğanın güçlerine karşı “yardımcı” olan kutsalla kurulan ilişkinin insan bilinci ya da bilinçaltında bulunduğuna işaret etmektedir. El imgesine yüklenen anlam ise değişik ülkelerin folklorik ve sanatsal ürünlerinde bir süreklilik arz etmektedir. Bu çalışmada el imgesinin, burada kullanıldığı şekliyle hamsa'nın kültürel belleğin aktarımı, korunması devamlılığının sağlanmasındaki işlevinin ele alınması amaçlanmıştır. Çağdaş Türk resminde kültürel belleğe ait ögeleri ele alan ve dönüştüren Ergin İnan ve Hüsamettin Koçan'ın resimlerindeki el imgesiyle sınırlandırılmıştır. Türk resmi içerisinde önemli bir yere sahip olmaları ve yapıtlarında kültürel bellekle ilişki kurmaları nedeniyle Koçan ve İnan’ın yapıtlarındaki el imgesi, çağdaş resim sanatına özgü temsil formu olarak biçimsel ve anlamsal bakımdan bir dizi dönüşüme uğratılarak yinelenmektedir. Kültürel bellek bağlamında bu, günümüz sanatına farklı türden bir “hatırlama” ve “güncelleme” biçimi olarak bakmayı önerir. Yöntemsel olarak metinlerarası/göstergelerarası çözümlemelerin verileri kullanılacaktır. El imgesinin sanatsal biçimlerdeki kullanımı “resimsel alıntı” kavramıyla belirtilmektedir. Bu sanatçıların eserlerinde el imgesinden yapılan “resimsel alıntı”, kökende kültürel bir öge olarak yer aldığı belleği yeniden güncellemektedir. Yerdeşlik düzleminde ise alıntılanan yapıtta üretilen anlam kopukluğu ya da anlamın değişmesine ilişkin bilgi verilmektedir. Son olarak bu yapıtların alımlanmasında üretilen bağladeğişikliği kültürel belleğe katkısı ve etkileşimleri yönünden incelenecektir.