YAYANIN MEKÂN ALGI FAKTÖRLERİNİN ENGELSİZ KENT BAĞLAMINDA DÜŞÜNÜLMESİ


Biçer M., Hamamcıoğlu C. C.

7. Uluslararası Mimarlık ve Tasarım Kongresi, İstanbul, Türkiye, 29 Nisan 2022, ss.148-157

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.148-157
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanın yaşam süresi boyunca fiziksel, sosyal, kültürel ve bilişsel bakımdan ihtiyaçları değişmekte ve buna bağlı olarak çevre ve mekânla kurduğu ilişki de farklılaşmaktadır. Günümüzde bu ilişkiye engelsiz kent bağlamında yaklaşıldığında, insanın değişen ihtiyaçlarının, yayanın mekânsal algı süreçlerinden bağımsız düşünülemeyeceği önemli bir konu olarak ortaya çıkmaktadır. Algı sürecinde gerek mekâna gerekse kullanıcının özelliklerine bağlı olarak farklılaşan uyaranlar duyular yardımıyla kavranmakta ve oluşan mekânsal algı sonucunda mekânsal davranış gerçekleşmektedir. Dolayısıyla yayanın deneyim ve davranışları, fizik mekâna ve algılama faktörlerine göre şekillenmektedir. Bu sebeple daha erişilebilir ve engelsiz kentler için; farklı özelliklere (fiziksel, duyusal ve mental/zihinsel) sahip, farklı amaçlarla ve farklı hızlarda hareket eden yayaların kent mekânını nasıl algıladıkları, ihtiyaçları ve bu kapsamda karşılaşılan engellerin tanımlanması büyük önem kazanmaktadır. Ortaya konulan bu çerçevede çalışmanın amacı; yayanın hareketinin önündeki engellerin temeline odaklanarak mekân algılama faktörlerini engelsiz kent tasarımı bakış açısı ile değerlendirmektir. Çalışmada evrensel tasarım ve engelsiz kent kavramları bağlamında yaya tipleri ve kapsadığı alt gruplar, mekân algısını etkileyen faktörler kapsamında ele alınmaktadır. Çalışma ile yayanın mekânı algılamadaki duyu (yeti yitimi) ve kabiliyet kısıtlarının engele dönüşmesi ancak, yayanın algı faktörlerinin engelsiz kent tasarımı ile birlikte etkileşimli bir şekilde ele alınırsa önlenebilir. Bunun önemi; kanun ve kuralları belirleyenler, merkezi ve yerel yönetimler, mekân tasarımcıları ve uygulayıcılar tarafından anlaşıldığı durumda erişilebilirlik ve koşullarının iyileştirilmesi sağlanabilecektir.