Kiplik Yaklaşımları Üzerine Genel Bir Bakış


Baturay Meral S.

TURKISH STUDIES - EDUCATIONAL SCIENCES, cilt.17, sa.4, ss.1159-1179, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 17 Sayı: 4
  • Basım Tarihi: 2022
  • Doi Numarası: 10.7827/turkishstudies.63709
  • Dergi Adı: TURKISH STUDIES - EDUCATIONAL SCIENCES
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Central & Eastern European Academic Source (CEEAS), Linguistic Bibliography, MLA - Modern Language Association Database, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1159-1179
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Kiplik, Aristo'dan beri üzerine araştırmalar yapılan ve günümüzde dahi oldukça tartışmalı olan dilbilim konularından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Birçok araştırmada çeşitli yöntem ve bakış açıları kullanılarak ele alınmış olmasına rağmen kiplik genel olarak konuşmacının tümce ile ifade edilen önermeye ilişkin tutumu veya görüşü olarak tanımlanmaktadır. Hem zaman hem de görünüş ile ilişkilidir. Kiplik, kip ekleri, kip eylemler, kip zarflar, edatlar ve/ya tonlama vasıtasıyla dil içerisinde ifade edilebilmektedir. Ayrıca, dile bağlı olarak tek bir biçim birden fazla kiplik anlamı içerebilmektedir. Bunun yanı sıra kipliğin bazı alt kategorileri Kiplik Yaklaşımları Üzerine Genel Bir Bakış 1161 www.turkishstudies.net/language ve öznel / nesnel alt türleri de bulunmaktadır. Bütün bunlar, kipliği keşfedilmesi zor bir dilbilgisi kategorisi haline getirmektedir. Konunun karmaşıklığı nedeniyle farklı araştırmacılar kipliğe yaklaşım konusunda değişik yollar izlemektedir. Biz bu çalışmada gerek alanyazından alıntıladığımız gerek kendi verdiğimiz Türkçe ve İngilizce örnekler ile araştırmacıların bakış açılarını somutlaştırarak kipliğe ilişkin üç temel yaklaşımın karşılaştırmalı olarak genel bir tartışmasını sunmayı amaçlıyoruz. Bu doğrultuda çalışmamızda odaklanacağımız üç temel kiplik görüşü (i) Palmer (1986, 2001) ve Givón’da (1995) verilen tipolojik görüş, (ii) Papafragou'nun (2000) edimbilimsel görüşü ve (iii) Portner'ın (2010) filolojik görüşü olacaktır. Çalışmamızdaki tartışmalar, kipliğin karmaşık bir konu olduğunu; sözdizimi, anlambilim ve edimbilim ile yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Farklı yaklaşımlar ve görüşler, kipliği birçok farklı şekilde anlamaya katkıda bulunmaktadır.

Modality is one of the controversial issues of linguistics which has been investigated since Aristotle. Although it has been defined in many researches using a variety of methods and viewpoints, modality is generally described as the speaker’s attitude or opinion on the proposition expressed by the sentence. It is associated with both tense and aspect. Modality can be expressed via modal suffixes, modal verbs, modal adverbs, particles and/or intonation among languages. Also, a single modal expression may be used with more than one modal meaning depending on the language. Besides, modality has some subcategories and subjective/objective subtypes. All these make modality a challenging grammatical category to explore. Different researchers approach modality in different ways due to the complexity of the topic. In the present study, we aim to overview three basic approaches to modality and give a general critical discussion of these views in comparison by illustating the researchers' perspectives. The discussion is supported with the relevant examples from Turkish and English. The examples are adapted from the cited literature and also developed by the author. In this direction, three basic views on modality that we will focus on in our study are (i) the typological view given in Palmer (1986, 2001) and Givón (1995), (ii) the pragmatic view of Papafragou (2000) and (iii) the philological view by Portner (2010). Our study shows that modality is a complex issue which is closely related to syntax, semantics and pragmatics in that different approaches and views contribute to understand in many different ways.