Akademik Veri Yönetim Sistemi
Journal of Modern Turkish History, sa.36, ss.729-744, 2022 (ESCI)
Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı Dönemi’nde yaşanan enflasyon ve bu
enflasyonun etkileri İstanbul’da dört kişiden oluşan çekirdek bir ailenin
ortalama geçim masrafları üzerinden incelenecektir. Bu inceleme sırasında
1914 ve 1921 yıllarındaki; ekmek, un, yağ, şeker, pirinç gibi temel gıda ürünleri,
aydınlatma, ısınma ve konut giderleri ile giyecek fiyatlarında yaşanan değişim
kıyaslanacaktır. Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke Dönemi’ni kapsayan bu
süreçte yaşanan iktisadi, siyasi ve sosyal değişimlerden en çok etkilenen kesim,
İstanbul gibi tüketim şehirlerinde sabit gelir ile yaşamaya çalışan halktı.
Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’un iaşesi İttihat ve Terakki
Cemiyeti için büyük önem taşıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla
uluslararası ticaret azalarak, ordunun ihtiyaçları öncelik kazandı. Savaş
süresince, İstanbul’da yaşanan kıtlık ve gıda fiyatlarındaki sürekli artış
sorununa yönelik olarak İttihat ve Terakki aydınları tarafından çeşitli
yöntemler denendi. Ayrıca, şehrin günlük ihtiyacı için gerekli olan gıda ürünleri demiryolu bağlantısı olan çevre şehirler ve İç Anadolu’dan karşılanmaya
çalışıldı. Kıtlık ve fiyatlardaki artış karne gibi çeşitli yöntemler ile kontrol altına
alınmaya çalışılsa da başarılı olamadı. Halk sadece savaş sırasında değil,
savaştan sonra da yüksek enflasyonla mücadele etmek zorunda kaldı. Bu
çalışmanın amacı Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke dönemi şartları içinde,
İstanbul’da yaşayan sabit gelir grubundaki insanların enflasyondan nasıl
etkilendiğini temel ihtiyaçları üzerinden ele almaktır.
This study analyzes the inflation experienced during the First World War
and its effects, on the basis of average living expenses of a nuclear family of
four people in Istanbul. During this analysis, the changes in the prices of basic
food products such as bread, flour, oil, sugar, rice; lighting, heating, and
housing expenses; as well as apparel in 1914 and 1921 will be compared. The
category who were affected at most by the economic, political, and social
changes experienced during this period, which covered the First World War
and the Armistice period, was the people who tried to sustain their lives with a
fixed income in consumption cities such as Istanbul. The subsistence of
Istanbul, the capital of the Ottoman Empire, was of great importance for the
Committee of Union and Progress. International trade declined and the needs
of the army took priority upon the beginning of the First World War. During
the war, various methods were tested by the intellectuals of the Union and
Progress towards the problems of famine and the constant increase in food
prices in Istanbul. Moreover, the food products required for the daily need of
the city were sought to be supplied from the surrounding cities and Central
Anatolia having a railway connection. Although famine and increase in prices
were tried to be brought under control through methods such as report card
called karne, it was not successful. The people had to struggle with high
inflation not only during the war, but also after the war. The aim of this study
is to examine how the people in the fixed income group living in Istanbul
were affected by inflation, on the basis of their basic needs, in the conditions
of the First World War and the Armistice period.