Uluslararası katılımlı 6. İlaç kimyası: İlaç Etkin Maddesi Tasarımı, Sentezi, Üretimi ve Stardardizasyonu Kongresi, Antalya, Türkiye, 22 - 25 Mart 2018, ss.65
Aldol
reaksiyonu, modern organik sentezin en önemli konularından birini
oluşturmaktadır. β-Hidroksi karbonil
bileşiği içeren yapısal motifler, farmasötik olarak aktif araürünlerin ve doğal
olarak oluşan bileşiklerin yapısında bulunmaktadır. Asimetrik aldol reaksiyonu
sentetik organik kimyacıların büyük ilgisini çekmekte ve doğal ürünlerin total
sentezinde enantiyoselektif C-C bağ oluşumunda çok önemli bir basamak olarak
sıklıkla yararlanılmaktadır. Bu reaksiyon, günümüzde de, önemli biyolojik
aktivitelere sahip yüksek derecede kompleks ve multi-fonksiyonalize
moleküllerin oluşturulmasında çok yönlü bir araç olarak yaygın bir şekilde
kullanılmaktadır. Asimetrik yaklaşımlar arasında, asimetrik kataliz en popüler
olanıdır. Bu metot, asimetrik sentezde bilinen diğer yaklaşımlara göre, daha
geniş bir dönüşüm skalasında etkili
olduğundan tercih edilmektedir. Ticari olarak bulunan kiral havuz bileşiklerinden
kolaylıkla elde edilmeleri, çevre dostu olmaları, uygun deneysel prosedürleri
nedeniyle enantiyoselektif aldol reaksiyonunda organokatalizörlerin kullanımı
güncelliğini koruyan araştırma alanlarından biridir1-2. Asimetrik aldol reaksiyonundaki
uygulamalarından dolayı, (S)-prolin
kiral organokatalizör olarak yaygın bir şekilde kullanılmakta; doğal, basit ve
pahalı olmayan bir molekül olarak başarılı örnekler sergilemektedir. Bununla
birlikte, (S)-prolin çoğu organik
solventteki düşük çözünürlüğüyle birlikte birçok sınırlamalar göstermektedir.
Bu dezavantajların üstesinden gelmek ve etkinliğini arttırmak için,
stratejilerden biri (S)-prolin
temelli türevler sentezlemek ve kokatalizör kullanmaktır.3
Bu çalışmada,
Pro-Phe peptid bağlı yeni prolin diamid organokatalizörler sentezlendi ve
katalizörlerin; aromatik aldehitler ile
alifatik ketonların asimetrik direkt aldol reaksiyonundaki katalitik
aktiviteleri incelendi. En iyi enantiyoselektiviteler su içerisinde 0oC’de
kokatalizör olarak p-nitrobenzoik asid kullanılmasıyla elde edildi.
Kaynaklar:
1) Heravi,
M. M., Zadsirjan, V., Dehghani, M., Hosseintash, N, Tetrahedron Asymm. 2017, 28, 587.
2) Wang,
P., Li, H. F., Zhao, J. Z., Du, Z. H., Da, C. S., Org. Lett. 2017, 19, 2634.
3) Zuniga,
A., O., Milan, M, Juaristi, E., Org. Lett.
2017, 19, 1108.