Sıfatlara Dayalı Öğretmenlik Mesleğine Yatkınlık Ölçeği: Geçerlilik-Güvenirlik Çalışması


Çeliköz N., Savruk D.

Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, vol.21, no.1, pp.45-70, 2023 (Peer-Reviewed Journal)

  • Publication Type: Article / Article
  • Volume: 21 Issue: 1
  • Publication Date: 2023
  • Journal Name: Türk Eğitim Bilimleri Dergisi
  • Journal Indexes: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Page Numbers: pp.45-70
  • Yıldız Technical University Affiliated: Yes

Abstract

Öğretmenlik, hayatın her aşamasında ve eğitimin tüm kademelerinde gerek okul içerisinde ve gerek ise okul dışında tüm öğrencilerin dolayısıyla da tüm insanların hayatlarına dokunan, onların davranışlarını şekillendiren çok önemli bir meslektir. Bununla birlikte özellikle Türkiye’de ve Türk eğitim sisteminde hem bu kadar önemli bir görevi üstlenen öğretmenlerin hem de hizmet öncesi eğitim verilmek üzere eğitim fakültelerine yerleştirilen öğretmen adaylarının seçiminde yeterli özen gösterilmemekte, liyakat, yetenek ve mesleğe yatkınlık büyük ölçüde göz ardı edilmektedir. Zira hem aday seçen ve yerleştiren YGS hem de öğretmen atamalarına esas teşkil eden KPSS, yalnızca belirli ölçüde ve bir kısım bilişsel davranışların ölçümüne dayalı olarak yapılmaktadır. Tutum, ilgi, kabiliyet, beceri, yetenek, anlayış, yatkınlık gibi öğretmenlik mesleğinin özünü oluşturan ve icrasını başarılı kılan esas özellikler hesaba katılmamaktadır. Bu durum liyakatsiz, yeteneksiz, beceriksiz, insanı sevmeyen, mesleğini değerli bulmayan bireylerin bilinçsizce öğretmenlik mesleğine yönelmelerine ve devlet kaynaklarının, emeklerin heba olmasına, boşa harcanmasına neden olmaktadır. Bunun sonucu ise istendik davranışlarla donatılamamış düşük milli gelire sahip gelişmemiş bir toplum anlamına gelmektedir. Bu yüzden bu araştırmanın temel amacı, bireylerin öğretmenlik mesleğine yatkınlığını belirlemeye dönük sıfatlara dayalı geçerli-güvenilir bir ölçme aracı hazırlamak ve bu yolla hem bireylerin öğretmenlik mesleğini bilinçli olarak tercih etmesine hem de otoritenin doğru kaynaklardan alımlar yapmasına katkı sağlamaktır. Araştırmanın çalışma evrenini Türkiye’deki öğretmen yetiştiren devlet ve vakıf olmak üzere toplam 115 üniversitede görev yapan eğitim bilimleri alanında doktora ve daha üst unvana sahip 467 öğretim üyesi oluşturmuştur. Ölçeğin geçerlilik çalışması bağlamında kapsam, görünüş ve yapı geçerliliği (AFA ve DFA) incelenirken, güvenirlik çalışması bağlamında Cronbach alpha ve testi yarılama (Spearman Brown) iç tutarlılık madde analizleri yapılmıştır. İlk aşamada 63 sıfat ifadesiyle tasarıma başlanan ölçme aracı, yapılan analizler sonucunda tek faktörlü 15 sıfat ifadesi olarak son halini almış ve oluşturulan model DFA ile test edilerek iyi uyum indeksleri ortaya koyduğu doğrulanmıştır. Ölçme aracının Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı 0.98 ve Testi Yarılama güvenirlik katsayısı ise 0.97 olarak bulunmuştur. Araştırmada ulaşılan sonuçlar, ölçeğin bireylerin öğretmenlik mesleğine yatkınlığını belirlemek amacıyla kullanımı için uygun, geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir. Gerekli durumlarda eğitimin tüm paydaşları tarafından (bireyler, rehber öğretmenler, okullar, fakülteler, kurumlar/MEB, YÖK, vb.) kullanımı önerilmektedir.