Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, cilt.21, sa.1, ss.45-70, 2023 (Hakemli Dergi)
Öğretmenlik,
hayatın her aşamasında ve eğitimin tüm kademelerinde gerek okul içerisinde ve
gerek ise okul dışında tüm öğrencilerin dolayısıyla da tüm insanların
hayatlarına dokunan, onların davranışlarını şekillendiren çok önemli bir
meslektir. Bununla birlikte özellikle Türkiye’de ve Türk eğitim sisteminde hem bu
kadar önemli bir görevi üstlenen öğretmenlerin hem de hizmet öncesi eğitim
verilmek üzere eğitim fakültelerine yerleştirilen öğretmen adaylarının
seçiminde yeterli özen gösterilmemekte, liyakat, yetenek ve mesleğe yatkınlık
büyük ölçüde göz ardı edilmektedir. Zira hem aday seçen ve yerleştiren YGS hem
de öğretmen atamalarına esas teşkil eden KPSS, yalnızca belirli ölçüde ve bir
kısım bilişsel davranışların ölçümüne dayalı olarak yapılmaktadır. Tutum, ilgi,
kabiliyet, beceri, yetenek, anlayış, yatkınlık gibi öğretmenlik mesleğinin
özünü oluşturan ve icrasını başarılı kılan esas özellikler hesaba katılmamaktadır.
Bu durum liyakatsiz, yeteneksiz, beceriksiz, insanı sevmeyen, mesleğini değerli
bulmayan bireylerin bilinçsizce öğretmenlik mesleğine yönelmelerine ve devlet
kaynaklarının, emeklerin heba olmasına, boşa harcanmasına neden olmaktadır. Bunun
sonucu ise istendik davranışlarla donatılamamış düşük milli gelire sahip gelişmemiş
bir toplum anlamına gelmektedir. Bu yüzden bu araştırmanın temel amacı, bireylerin
öğretmenlik mesleğine yatkınlığını belirlemeye dönük sıfatlara dayalı geçerli-güvenilir
bir ölçme aracı hazırlamak ve bu yolla hem bireylerin öğretmenlik mesleğini bilinçli
olarak tercih etmesine hem de otoritenin doğru kaynaklardan alımlar yapmasına katkı
sağlamaktır. Araştırmanın çalışma evrenini Türkiye’deki öğretmen yetiştiren devlet
ve vakıf olmak üzere toplam 115 üniversitede görev yapan eğitim bilimleri
alanında doktora ve daha üst unvana sahip 467 öğretim üyesi oluşturmuştur. Ölçeğin geçerlilik çalışması bağlamında kapsam,
görünüş ve yapı geçerliliği (AFA ve DFA) incelenirken, güvenirlik çalışması
bağlamında Cronbach alpha ve testi yarılama (Spearman Brown) iç tutarlılık
madde analizleri yapılmıştır. İlk aşamada 63 sıfat ifadesiyle tasarıma başlanan
ölçme aracı, yapılan analizler sonucunda tek faktörlü 15 sıfat ifadesi olarak son
halini almış ve oluşturulan model DFA ile test edilerek iyi uyum indeksleri ortaya
koyduğu doğrulanmıştır. Ölçme aracının Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı 0.98 ve
Testi Yarılama güvenirlik katsayısı ise 0.97 olarak bulunmuştur. Araştırmada ulaşılan
sonuçlar, ölçeğin bireylerin öğretmenlik mesleğine yatkınlığını belirlemek
amacıyla kullanımı için uygun, geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir. Gerekli
durumlarda eğitimin tüm paydaşları tarafından (bireyler, rehber öğretmenler,
okullar, fakülteler, kurumlar/MEB, YÖK, vb.) kullanımı önerilmektedir.