2023 yılında İran ile Afganistan arasında sınır hattında yaşanan çatışmalar farklı sınır aşan su meselelerinde sıklıkla dile getirilen su savaşları anlatısını yeniden gündeme taşımıştır. İran ve Afganistan’ın sırasıyla mansap ve memba devletler olarak yer aldığı Helmand Havzası bu su savaşları anlatısının ana konusudur. Ancak konunun güncelliği düşünüldüğünde bu bağlamda uluslararası literatürde yapılan çalışma sayısı oldukça sınırlıdır. Helmand Havzası hidropolitiğine dair Türkçe literatürde de oldukça sınırlı sayıda çalışmanın olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın temel amacı literatürdeki bu eksikliği tamamlamak ve geçmişten günümüze Helmand havzası hidropolitiğini ortaya koyarak iki devlet arasında ortaya çıkabilecek olan bir su savaşı olasılığını analiz etmektir. Helmand Havzası’nın coğrafi ve hidrolojik özellikleri, havzada iki devlet arasında geçmişten günümüze su konusunda yaşanan ilişkiler ve havzanın genel hidropolitik dinamikleri dikkate alındığında, bu çalışma iki devlet arasında ortaya çıkabilecek bir su savaşı riskinin düşük olduğunu savunmaktadır. Çalışma havzada iki devlet arasında bir su savaşı riskini arttıran faktörlerle bu riski azaltan faktörleri birlikte değerlendirmek suretiyle bir analiz çerçevesi ortaya koymaktadır.
The conflicts between Iran and Afghanistan on the border line in 2023 have brought the narrative of water wars, frequently voiced in different transboundary water issues, to the agenda again. The Helmand Basin, where Iran and Afghanistan are downstream and upstream states, respectively, is the main subject of this narrative of water wars. However, considering the subject's topicality, the number of studies in the international literature in this context is quite limited. It is seen that there are a very limited number of studies in the Turkish literature on the hydropolitics of the Helmand Basin. The primary purpose of this study is to present an analysis framework by taking into account the narrative of water wars in the basin and counter-narratives within the framework of the approaches of critical theories regarding the concept of water wars. This study argues that the geographical and hydrological factors of the Helmand Basin, the hydropolitical relations between the two states in the basin, and the recent developments in the basin have prepared a suitable ground for the rise of the water wars narrative. However, the study also reveals elements that can justify cooperation processes in the basin against the narrative of water wars.
