İç mekân navigasyon rotaları ve yayaların yürüme örüntüleri arasındaki geometrik benzerliklerin Coğrafi Bilgi Sistemi ve Çok Kriterli Karar Analizi aracılığıyla değerlendirilmesi


Creative Commons License

Bilgili A., Şen A., Başaraner A. M.

JOURNAL OF THE FACULTY OF ENGINEERING AND ARCHITECTURE OF GAZI UNIVERSITY, cilt.39, sa.2, ss.1255-1270, 2024 (SCI-Expanded)

Özet

Navigasyon ağ modelleri aracılığıyla yayaları bir iç mekânda yönlendirirken, yayalara sunulan iç mekân rotaları, yön bulma eyleminde başarıya ulaşmaları için yayaların mekânsal bilişlerine uygun olmalı ve böylece yayaların bilişsel yüklerini azaltmalıdır. Bu açıdan, yayalara sunulan iç mekân rotaları ve onların iç mekân içerisindeki gerçek yürüyüş örüntüleri geometrik açıdan benzer olmalıdır. Bu çalışmada, literatürde sıklıkla kullanılan dört navigasyon ağ modeli çalışma alanı için oluşturulmuştur. Ardından, çalışma alanında bir kullanıcı deneyi yapılarak yayaların iç mekân yürüyüş örüntüleri toplanmış ve CBS ortamında yeniden oluşturulmuştur. Bu işlemi takiben, yayaların yürüdüğü altı segment için ağ modelleri kullanılarak iç mekân rotaları hesaplanmıştır. Daha sonra, hesaplanan iç mekân rotaları ve yayaların yürüyüş örüntüleri için çeşitli geometrik benzerlik ölçüleri hesaplanmıştır. Geometrik benzerlik ölçüleri Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (BAHS) yöntemi ile ağırlıklandırılarak ağ modelleri aracılığıyla üretilen iç mekân rotaları ve yayaların yürüyüş örüntüleri geometrik benzerlik açısından İdeal Çözüme Benzerliğine Göre Tercih Sıralaması Tekniği (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution - TOPSIS) yöntemi ile karşılaştırılmıştır. Deneysel çalışmada elde edilen bulgulara göre, Orta Nokta İlişki Yapısı Segment Girişi (ONİYSG) ağ modeli, çalışma alanı için geometrik benzerlik açısından yayaların yürüyüş örüntülerine en benzer ağ modeli olarak bulunmuştur, ONİYSG ağ modelini, sırasıyla Orta Eksen Dönüşümü (OED) tabanlı ağ modeli ve Grid tabanlı ağ modeli izlemiştir. Literatürde rota uzunluğu ve dönüş sayısı kriteri için en uygun bulunan görünürlük bölümlendirmesi tabanlı Evrensel Dolaşım Ağı (EDA) ağ modeli ise geometrik benzerlik açısından en geride kalmıştır.

Indoor paths conveyed to pedestrians should align with their spatial cognition for a successful wayfinding experience. In this respect, indoor paths and navigation patterns of pedestrians should be geometrically similar. In this study, four navigation networks frequently used in the literature were created for the study area. Then, various geometric similarity measures were calculated for the indoor paths and navigation patterns of the pedestrians. The geometric similarity measures were weighted with the Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) method, and the indoor paths and the navigation patterns of pedestrians were compared with the Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) method in terms of geometric similarity. According to the findings of the experimental study, the Middle Point Relation Structure Segment Entrance (MPRSSE) navigation network was found to be the most similar to navigation patterns of pedestrians for the study area. The MPRSSE navigation network was followed by the Medial Axis Transform (MAT) based navigation network and the Grid based navigation network, respectively. The visibility partitioning-based Universal Circulation Network (UCN) navigation network, which was found to be the most suitable for path length and number of turns criteria in the literature, fell behind in terms of geometric similarity.