Akademik Veri Yönetim Sistemi
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.20, sa.1, ss.1-16, 2018 (Hakemli Dergi)
Stratejik konumu oldukça ön planda olan Basra ve çevresinin önemi,
Kanuni döneminde Osmanlı idaresine katıldıktan sonra artarak devam etti. Bilhassa
Osmanlı Devleti’nin Basra-Halep ticari yolunu kontrol altına alması buranın
stratejik önemi biraz daha artırdı. Buna ilaveten coğrafi keşifler sonrası meydana
gelen gelişmeler Basra’nın stratejik önemi ile birlikte siyasi, iktisadi ve idari
önemini daha da ön plana çıkardı. Bu durumu dikkate alan Osmanlı yönetimi,
Basra’nın siyasi, idari ve ticari yönünü düzenlemeye çalıştı. Bunun sebeplerinden
birisi Hintli tüccarları yeniden bu bölgeye çekerek iktisadi canlanmayı sağlamaktır.
Bunun için Fırat donanması güçlendirildi. Son olarak Fırat donanması “Şad
Kaptanlığı” adı altında yeniden yapılandırıldı.
Bu çalışmamızda kuruluş tarihi kesin olarak belli olmasa da 1699
tarihinden sonra kullanılmaya başlayan ve merkezi Basra olan “Şad Kaptanlığı”nın
önemi açıklanacaktır. Ayrıca buranın kaptanlığını yapan Aşçıoğlu Mehmet Paşa’nın
siyasi ve askerî faaliyetleri ile birlikte Basra’nın siyasi, ticari, idari ve stratejik
önemi de incelenecektir.