Çocuğun Odası ile İlişkisinin Esneklik Kavramı Üzerinden İncelenmesi

Çakmakçı M., Yıldız S.

bāb Journal of FSMVU Faculty of Architecture and Design, cilt.3, sa.1, ss.42-54, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Gelişmekte olan toplumların kültürü, o toplumun ‘çocuğa’ sunduğu imkânlar ve verdiği önem ile sergilenir. Bugün, toplumu oluşturan bireylerin değer yargılarına bakarken, bu kişilerin hafızalarındaki çocukluk anılarının ve bu anıların geçtiği mekânların referans alındığı bilinmektedir.

Ülkemizde yoğun kentleşme sonucu konutların, kullanıcı gereksinimlerine cevap veremediği ve bu sebeple ihtiyaçları değişen insanların evlerinden taşındıkları bilinmektedir. Değişen ihtiyaçlara adapte olamayan konut mekânlarından en çok etkilenen kullanıcı grubu ise gelişim sürecindeki çocuklardır. Bu konuda yapılan araştırmalarda, çocukların ihtiyaçlarına cevap verebilen, mekânda çocuk kullanıcının davranış ve kararlarının etkin rol aldığı, katılımcı, esnek mimari tasarımlar yer almaktadır. Bu bağlamda araştırmada; çocuğun sosyal ve fiziksel ilk deneyim yeri olan konutta, odasındaki mekânsal gereksinimleri doğrultusunda, esnek tasarım ölçütlerine ışık tutacak verileri yakalamak amaçlanmıştır.

Çocukların sağlıklı anılarla büyüyebilmeleri, kişisel gelişimlerini tamamlayabilmeleri ve doğal bir şekilde toplumun parçası haline gelebilmeleri için; yaşanılan mekânın fiziksel ve işlevsel boyutlarının ötesinde, psikolojik, sosyolojik boyutlarının da ele alınmasının mimarlığa katkısı yadsınamaz. Bundan hareketle, çocuğun kişisel gelişim sürecinde mekânsal ihtiyaçları araştırılmıştır. Bu ihtiyaçlar, çocuğun toplumda var olduğu ilk fiziksel yer olarak konut mekânında sorgulanmıştır. Araştırmada, çalışma grubu olarak seçilen 7-10 yaş aralığındaki ilköğretim öğrencilerinin anket sorularına verdikleri sözlü-yazılı cevaplar ve çizimleri evleri ile ilgili fikirleri ve talepleri değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda Miller’ın da ortaya koyduğu çocuğun gelişimsel ihtiyaçları olan yer değiştirme ve bağımsızlık isteği, çevreyi manipüle etme isteği, mahremiyet ve sosyallik başlıkları altında verilere ulaşılmıştır. Uzman psikolog ve sanat eğitmenleri desteği de alınarak yapılan bu çalışmanın mimarlık disiplini ötesinde çocuk konusunda araştırmalar yapan psikolog, pedagog, eğitimciler ve ebeveynler için de fikir ve tartışma ortamı sunabilecek bir bilgi kaynağı olması hedeflenmiştir.

Anahtar kelimeler: Çocuk, konut, çocuk odası, katılım, esneklik