Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yazılı Anlatımlarında Deyim Kullanımı: Hatay ve Sivas Örneği


Creative Commons License

Onan B., Baş B.

Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.6, no.12, pp.113-139, 2009 (Peer-Reviewed Journal)

Abstract

Konuşma ve yazma dilinde sözün etkili kılınabilmesi için kullanılabilecek dil malzemelerden biri olan deyimler; milli değerlerin birer göstergesi olarak kültürün taşınması ve aktarılmasında da rol oynarlar. Deyimler, bireylerin dil becerilerinin gelişimine doğrudan kaynaklık edebilecek dil malzemeleridir. Ana dilini anlama ve anlatma süreçlerinde etkili kullanabilme, deyim kullanımı ile de paralellik göstermektedir. İlköğretim öğrencileri için hazırlanan Türkçe dersi programında da deyimlerin kullanımına ayrıntılı açıklamalar yer almaktadır. Bu seviyede eğitim gören bir öğrencinin özellikle sözlü ve yazılı aktarım sürecinde deyimlerden doğrudan yararlanabilmesi için, onu yetiştiren ve yönlendiren öğretmenin de anlatma becerilerinde deyimleri söz varlığına zengin şekilde yansıtabilme becerisine sahip olması gerekir.. Bu araştırmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının, yazılı anlatımlarında hangi deyimleri ne ölçüde kullanabildiklerini tespit etmek ve bu doğrultuda yazılı anlatımlarını ne oranda etkili kılabildiklerini ortaya koyabilmektir. Araştırma Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde 3. sınıf seviyesinde bulunan Türkçe öğretmeni adaylarından 30’ar kişi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Adaylara öyküleyici, betimleyici, açıklayıcı ve tartışmacı tarzda, birer hafta ara ile dört kompozisyon yazdırılmış ve bu veriler üzerinde deyim kullanımları tespit edilmiştir. Araştırma neticesinde Türkçe öğretmeni adaylarının en çok deyim kullanımını tartışmacı anlatım tarzında tercih ettikleri görülmüştür.