Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. YTÜ SBE Kongresi, İstanbul, Türkiye, 26 - 27 Aralık 2022, ss.1
Yaşlanma bireyin fiziksel, zihinsel, sosyal ve psikolojik olarak düşüş yaşadığı bir dönemdir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 65 yaşın üzeri bireyler yaşlı olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde yaşlı bireye sağladığı sosyal ve psikolojik fırsatlardan dolayı yerinde yaşlanma kavramı değer kazanmaktadır. Ev, kişinin sadece fiziksel barınağı olmasının yanı sıra manevi olarak kendini iyi hissettiği yerdir. Yaşlı bireyin uzun süredir aşina olduğu ev ortamında sosyal çevresine ve temel ihtiyaçlarına kolay erişimi de yaşam memnuniyeti seviyesine olumlu etki etmektedir. Bunun yanı sıra yaşlı bireylerin kendi evlerinde, bağımsız şekilde ve konfor içinde yaşayabilmeleri sosyal, enerji, sağlık ve finansal kaynakların korunması adına önem taşımaktadır. Destekleyici teknolojiler yaşlı bireylerin bağımsız bir yaşam sürdürebilmeleri, güvenlik ve iyi olma hallerini artırmaları adına potansiyel sahibidir. Bu bağlamdaki teknolojiler "geronteknoloji" olarak anılmakta ve günümüzde kullanımı giderek yaygınlık kazanmaktadır. Kablosuz sensörler, giyilebilir teknolojiler ve ağlar konut ortamında yaşlı bireyin sağlık durumunu yansıtması ve tıbbi takibi amacıyla kullanılabilmektedir.
Bu çalışmanın ele aldığı problem giderek yaşlanan dünya nüfusunun ihtiyaçları doğrultusunda iyi tasarlanmış ve donanmış dijital konut çevrelerinin tasarlanması gerekliliğine karşın yaşlı bireylerin geronteknoloji kabul seviyesinin belirsizliğidir. Bu bağlamda çalışmanın amacı yaşlılar için geronteknoloji kabulünün araştırılmasıdır. Çalışmanın amacı doğrultusunda literatür taraması yapılmış ve hipotezler ortaya konulmuştur. Yaşlı bireylerin demografik yapısı, gündelik ihtiyaçlar ve teknoloji kabulü verilerini toplamak adına enlemesine kesit bir anket tasarlanmıştır. 65 yaş üzeri katılımcılar (N=85) katmanlı örneklem yöntemi ile seçilmiştir. Elde edilen nicel veriye sıklık, betimleyici, güvenirlik ve sapma analizleri SPSS programı ile uygulanmıştır.
85 yaşlı bireyden toplanan veriye göre yaş ilerledikçe teknoloji kabulü azalmaktadır. Kırsal yerleşimlerde dijitalleşme ve teknoloji kabulü kentsel yerleşimlere göre daha düşük seviyededir. Yaşlı bireylerin eğitim seviyesi ile dijitalleşme ve teknoloji kabulü paralellik göstermektedir. Erkek bireylerin dijitalleşme seviyesi daha yüksek olmasına rağmen teknoloji kabulü cinsiyetler arası fark oluşturmamaktadır. Yalnız yaşayan bireylerin geronteknoloji kabulü daha yüksek seviyededir. Halihazırda evinde akıllı ev teknolojisi olan bireylerin geronteknolojik donanımlı bir evde yaşama isteği yüksektir. Bu bağlamda yaşlı bireylerin dijitalleşme düzeyi ile geronteknolojik modelleri kabul düzeyi paralellik göstermektedir.
Bu bağlamda gelecek çalışmaların geronteknoloji tabanlı akıllı konut tasarım modellerine odaklanması yaşlı nüfusun yaşam kalitesini artırmak, başarılı yaşlanmayı sağlamak, sağlık ve sosyal güvenlik sisteminin yükünü azaltabilmek adına önem kazanmaktadır.