Konuşma çözümlemesi (KÇ), etkileşimde-konuşmanın düzenini ve bu düzende ortaya çıkan sosyal eylemleri inceleyen bir yöntem ve yaklaşımlar bütünüdür. Ampirik kanıtı merkeze alan KÇ, etkileşimin mikro ayrıntılarının çözümlemeye dâhil edildiği, araştırmacıların öznel varsayımlarının çözümlemelere yansıtılmadığı bir araştırma yöntemi olması sebebiyle sözlü iletişimin incelendiği diğer araştırma yöntemlerinden farklılık göstermektedir. KÇ, temele alınan metodolojik ilkeler ve kullanılan analitik teknikler bakımından, doğası gereği sözlü etkileşimin yoğun bir şekilde gözlemlendiği ana dili eğitimi alanı çalışmaları için oldukça uygun bir araştırma yöntemidir. Bu bağlamda, KÇ araştırma yönteminin ana dili eğitimi alanındaki uygulamalarını incelemek büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, ana dili eğitimi alanında KÇ araştırma yöntemi ile yürütülen araştırmaların kuramsal temelini betimlemek amaçlanmıştır. Temel nitel araştırma ile desenlenmiş bu çalışmada, ana dili eğitimi alanında KÇ araştırma yöntemi kullanılarak yürütülmüş araştırmalar alan yazını taraması yoluyla saptanmış ve inceleme nesnesi olarak belirlenmiştir. Veriler doküman incelemesi aracı ile toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışmanın sonucunda KÇ araştırma yönteminin Türkçenin ana dili olarak öğretimi alanında oldukça sınırlı sayıda çalışmada kullanıldığı tespit edilmiş, uygulamalarının yalnızca konuşma öğrenme alanı ve dil eğitimiyle ile sınırlanmadığı ve beceriler ve disiplinler arası bir bağlamı olduğunun altı çizilmiş, Türkçe dışındaki diğer bazı dillerin ve Türkçenin ana dili olarak öğretimi alanında KÇ araştırma yöntemiyle yürütülen araştırmalarda öğrenci ve öğretmen etkileşimi ve öğretmenin yönergesi temelinde akran etkileşiminin ele alındığı belirlenmiştir. Edinilen bilgiler ışığında KÇ araştırma yönteminin Türkçe eğitimine özgün ve pragmatik bir perspektif getireceği anlaşıldığından Türkçe eğitimi alanında KÇ araştırma yöntemini temel alan çalışmaların yürütülmesi önerilmiştir.
Conversation analysis (CA) is a set of methods and approaches that examine the order of speech in interaction and the social actions that occur within this order. It differs from other research methods examining oral communication in that it is a research method that focuses on empirical evidence, where the micro details of the interaction are included in the analysis and the subjective assumptions of the researchers are not reflected in the analysis. In terms of the methodological principles and the analytical techniques used, CA is a very suitable research method for studies in the field of mother tongue education where oral interaction is intensively observed by nature. In this context, it is of great importance to examine the applications of the CA in the field of mother tongue education. In this study, it is aimed to describe the theoretical basis of the research conducted in mother tongue education by using CA as a research methodology. In this study, designed as basic qualitative research, research conducted in the field of mother tongue education by using CA were identified through literature review and determined as the object of investigation. The data were collected through document analysis and analyzed by content analysis. As a result of the study, it was determined that the CA was used in a very limited number of studies in the field of teaching Turkish as a mother tongue that its applications were not limited to the speaking skill and language education and that it had an inter-skills and interdisciplinary context. It was also determined that the studies conducted with the CA research method in the field of teaching Turkish and non-Turkish languages as a mother tongue addressed “student and teacher interaction” and “peer interaction on the basis of the teacher's instruction”. Based on the insights gathered, considering the potential for this research methodology to offer a distinctive and practical viewpoint on Turkish language education, it is recommended to conduct studies based on CA in this field.