Akademik Veri Yönetim Sistemi
Karesi'den Balıkesir'e (Şehrin Siyasi ve Sosyoekonomik Tarihinden Kesitler), Zeki Çevik,Ahmet Köç, Editör, Nobel Yayınevi, Ankara, ss.53-66, 2021
Vakıf kültürü Türk ve İslam medeniyetinin
ayrılmaz bir parçasıdır. Dini, sosyal, kültürel ve ekonomik boyutları olan bu
müessese, Türk ve İslam kültürünün hâkim olduğu coğrafyalarda yaygın olarak
kullanılmıştır. Bilhassa Osmanlı döneminde yaygınlaşan bu kurum sayesinde cami, mescid, medrese, hastane, okul, çeşme, suyolu,
gibi dinî ve sosyal pek çok kurum, toplumum varlıklı veya varlıklı olmayan
kesimi tarafından yapılarak devamlılığı sağlanmıştır. Vakıflar Osmanlı
dönemimde de devletin en üst yöneticisinden en alt kesimindeki bireyine kadar
her kesim tarafından kurulmuştur. Bu vakıflara akar yani gelir, kimi zaman
menkul kimi zaman da tarla, bağ, bahçe, han, hamam, bedesten, dükkân gibi
gayrimenkuller şeklinde vakfedilmiştir.
Bu çalışmamızda Vakıflar Genel Müdürlüğü Envanter kayıtları temel alınarak, Balıkesir ve çevresinde kurulan vakıflar incelenecektir. Bu sayede Balıkesir ve çevresi hayır işlerinin nasıl organize edildiği ve ne kadar vakıf kurulduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Vakıflarla ilgili tapu tahrir, evkaf, hurufat defterleri ve sicillerde çok geniş bilgi ve malumat vardır. Buradaki bilgiler birçok çalışmaya da kaynaklık etmiştir. Fakat bu çalışmanın kaynak sınırlılığını Vakıflar Genel Müdürlüğü Envanter Defterleri, mekân sınırlarını ise günümüz Balıkesir vilayetini idari sınırları oluşturmuştur. Balıkesir’de kurulan vakıflar arasında envanter kaydında olmayan bazı vakıfların olduğunu da unutmamak gerekir.
Foundation culture is an inseparable part of Turkish and Islamic civilization. This institution, which has religious, social, cultural and economic dimensions, has been widely used in geographies where Turkish and Islamic cultures are dominant. Thanks to this institution, which became widespread especially in the Ottoman period, many religious and social institutions such as mosques, masjids, madrasahs, hospitals, schools, fountains, waterways were built by the wealthy or non-wealthy part of the society and their continuity was ensured. Foundations were established by all segments from the highest administrator of the state to the individual in the lowest part of the Ottoman period as well. In other words, the income flows to these foundations, sometimes in the form of movables and sometimes in the form of real estates such as fields, vineyards, gardens, inns, baths, covered bazaars and shops.
In
this study, the foundations established in and around Balıkesir will be
examined based on the inventory records of the General Directorate of
Foundations. In this way, it will be tried to reveal how the charity works in
Balıkesir and its surroundings are organized and how many foundations are
established. There is much information about the foundations in the tax
registers, waqf registers, and court registers. These resources have been used
to be in a lot of studies. However, the resource limitation of this study was
the Inventory Books of the General Directorate of Foundations, and the
administrative borders of today's Balıkesir province constituted the spatial
boundaries. It should not be forgotten that among the foundations established
in Balıkesir, there are some foundations that are not recorded in the
inventory.