Kırsal Kültürel Mirasın Sürdürülebilirliği Bağlamında Su Değirmenleri


Creative Commons License

Hayır Kanat M.

in: Disiplinler Arası Yaklaşımla Kırsal Endüstri Mirası, Füşün Baykal,Arife Karadağ, Editor, Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir, pp.389-421, 2023

  • Publication Type: Book Chapter / Chapter Research Book
  • Publication Date: 2023
  • Publisher: Ege Üniversitesi Yayınları
  • City: İzmir
  • Page Numbers: pp.389-421
  • Editors: Füşün Baykal,Arife Karadağ, Editor
  • Yıldız Technical University Affiliated: Yes

Abstract

Belirli bir yaşın üzerindekiler için su değirmenleri çocukluklarının önemli hatıralarındandır. Çocukluğu köyde geçmiş, su değirmenlerini belleğine yerleştirmiş bir coğrafyacı akademisyen olarak bu kültürün yok olmasının üzüntüsünü hep yaşadım.  Hayatın önemli gerçeklerinden birisi talep görmeyen ekonomik faaliyetlerin süreç içerisinde yok olmasıdır. Ülkemizin büyük kesiminde olduğu gibi Trabzon ilimizde de köyler özellikle kış aylarında 3-5 hanenin yaşamını devam ettirdiği yerleşim yerlerine dönüşmüş durumda. Yaz döneminde insanlar kısmen çay yâda fındık bahçelerinde üretim yapmak üzere köylere, köylerine dönmekte ve 5-6 ay süre ile köyde ikamet etmektedirler. Geçmişte mısır ve fasulye tarlası olan araziler çay yâda fındık bahçesine dönüşmüş durumdadır. Bu dönüşümde üretimi daha yoğun emek isteyen ve geliri daha az olan tarla tarımından bakımı ve üretimi daha kolay olan ve geliri daha iyi olan bahçe tarımına geçilmesi etilidir. Bu durum, yani köylerdeki nüfusun azalması, mısır üretimin azalması yâda tamamen ortadan kalkması değirmenlere olan talebi zayıflatmış, bazı yerlerde tamamen bitirmiştir. Sonuç olarak ta kullanım dışı kalan su değirmenleri bakımsız kalmış, yıkılmış ve yok olmuşlardır. Fakat kültürel miras unsuru olarak bu yapıları değerlendirmek ve koruma altına almak kültürel varlıkları koruma kurulunun sorumluluğundadır. Tüm su değirmenleri koruma altına alınamaz ise de tarihi ve kültürel açıdan daha anlamlı olanlar tespit edilerek koruma altına alınabilir ve gelecek nesillere taşınabilir. Değirmenlerinin fazlalığı nedeni ile adı değirmen dere olan bir akarsuyu da bulunan Trabzon ilimiz bu araştırmamızın evrenini oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi olarak saha araştırması ve görüşme tekniği kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kültürel Miras, Su Değirmenleri, Sürdürülebilirlik, Trabzon