Akademik Veri Yönetim Sistemi
19. Ulusal Bölge Bilimi ve Bölge Planlama Kongresi, Giresun, Türkiye, 2 - 04 Mayıs 2019
Kumluca, Akdeniz bölgesinde 60.000 nüfusa sahip, Antalya’nın bir ilçesidir. Bu bölgenin çalışma alanı
olarak seçilmesinde, Türkiye’deki örtü altı tarım denemelerinin 1940’lı yıllarda ilk bu bölgede başlaması,
bölgedeki seracıların üretim mekânıyla yaşam alanlarının yan yana olması, bölgenin seracılık sektöründe
Türkiye’de lider pozisyonda oluşu etkili olmuştur. Türkiye’de örtü altı tarımında bilginin yayılması ve
aktarımı sırasında çeşitli problemlerin olduğu düşünülmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’de seracılık
faaliyetleri açısından önemli bir konuma sahip olan Kumluca’daki örtü altı tarımında bilgi aktarımını
kolaylaştıran veya zorlaştıran faktörleri belirlemek bildirinin amacı olarak belirlenmiştir. Çalışma
kapsamında ilk olarak Kumluca’da örtü altı tarımının tarihsel süreçteki gelişimi 1940-1970, 1970-2000,
2000-günümüz olmak üzere üç döneme ayrılarak incelenmiştir. FAO, Dünya Bankası ve OECD veri
tabanları kullanılarak, Türkiye ve Antalya’da örtü altı tarımının ihracat, ithalat ve verimlilik değerlerinin
nasıl değiştiği tespit edilmiştir. Ayrıca bölgede seracılığın üretim sürecinin ve seracılık sektörünün bilgiye
ulaşmada ve bilgiyi yayma sırasında karşılaştığı sorunların ve potansiyellerin tespiti için seracılık yapan aile
işletmeleri, tohum firmaları, Tarım Kredi Kooperatifi temsilcileri ve ziraat odası temsilcileri ile yüz yüze
mülakatlar yapılmıştır. Bölgede faaliyet gösteren seracılık firmaları küçük ya da orta büyüklükteki aile
işletmeleridir. Kumluca’da miras yapısından kaynaklı, akrabalık ilişkisi olan kişilerin işletmelerinin coğrafi
olarak yakın konumlandığı ve sürekli birlikte vakit geçirebildikleri ortak mekânların ortaya çıktığı
anlaşılmıştır. Bu durum Kumluca’da yerel vızıltı (localbuzz)’ın bilgi aktarımında etkili olduğunu
göstermektedir. Ürünün üretim aşamasından son tüketiciye ulaşmasına kadar geçen sürede bilgi aktarımında
yer alan aktörlerin başında tüccarlar gelmektedir. Tüccarın, uluslararası tüketim piyasasının taleplerini ve
pazar bilgisini bölgedeki üreticiye aktaran tek aktör konumundadır. Tüccar küresel bilgi boru hatlarına
(globalpipeline), üreticiyi bağlayan eşik bekçisi (gatekeeper) konumundadır. Bir diğer önemli aktör, bölgede
faaliyet gösteren uluslararası tohum firmalarıdır. Üretim sırasındaki teknik bilgiyi de bu firmalar
sağlamaktadır. Tohum firmaları tarafından her bir üretici için atanan kişi tüm üretim sürecinin bilgi
kaynağını oluşturduğu ve hangi bilginin ne kadar aktarılacağı kararının kendi tekelinde olması dolayısıyla
atanan aktörün, eşik bekçisi (gatekeeper) görevi üstlendiği anlaşılmıştır. Üçüncü aktör grubu STK’lar ve
tarım kredi kooperatifleridir. İlçe tarım kooperatifinin temel görevi, üreticilere ucuz kredi sağlamaktır.
Kooperatif ile seracılar arasında güçlü ilişki bağlarının olduğu tespit edilmiştir. Ancak kooperatifin bilgi
aktarımında etkin rolünün olmadığı görülmüştür. İlçe ziraat odasının bölgede çalışan ziraat mühendislerini
uluslararası fuarlara götürdüğü bu fuarlarda eşik bekçisi (gatekeeper) ağlarının oluştuğu ve yenilikçi
bilgilerin yerele ulaşmasının sağlandığı gözlemlenmiştir. Fakat ziraat odasına olan düşük güven düzeyinin,
toplantılara düşük katılıma ve istenilen bilgi aktarım seviyesine ulaşılamamasına sebep olduğu anlaşılmıştır.
Dolayısıyla Ziraat Odası’nın yerel vızıltı (localbuzz) ile bilgi aktarımını gerçekleştirme potansiyelinin tam
olarak ortaya çıkmadığı görülmüştür. Sonuçta, çok sayıda orta ve küçük aile işletmelerinin varlığının yerel
vızıltı (localbuzz) etkisini, uluslararası tohum firmalarının ise küresel bilgi boru hatlarına (globalpipeline)
erişim etkisini arttırdığı anlaşılmıştır. Buna karşın bölgenin yenilikçi bilgi üretme kapasitesinin düşük olduğu
gözlemlenmiştir. İlgili literatürde, yerel vızıltı (localbuzz) ve küresel bilgi boru hatlarına (globalpipeline)
erişimin bilgi aktarımını artırdığı ve yenilikçi bilginin ortaya çıkmasında etkili olduğu vurgulanmaktadır.
Kumluca bölgesindeki örtü altı tarımında yenilikçi bilgi üretme ve bilginin yayılması sürecinde yerel vızıltı
39
(localbuzz) ve küresel bilgi boru hatlarına (globalpipeline) erişimin, yenilikçi kapasitenin artmasında tek
başına yeterli olmadığı düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: örtü altı tarım, küresel boru hatları, yerel vızıltı