Akademik Veri Yönetim Sistemi
IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, sa.12, ss.426-439, 2022 (Hakemli Dergi)
II. Abdülhamit döneminde yaklaşık olarak 35 bin memur istihdam edildi. Bu durumun bir sonucu olarak devlet idaresinde de kurumsallaşma ve bürokrasi ön plana çıktı. Bu sayede devlet idaresinin daha fazla merkeziyetçi bir görünüm kazanmakla birlikte memur istihdamı konusunda bir takım köklü değişiklikler de yapıldı. Bu değişikliklerden biri de memurların tercüme-i hâli niteliğindeki sicil kayıtlarının tutulmasıdır. Bu dönemde memurlar gibi Şeyhülislâmlık (Bâb-ı Meşîhat) tarafından ulemânın da sicil kayıtları tutulmuştur. Bugün İstanbul Müftülüğü Şer’iyye Sicilleri Arşivi’nde toplam 6554 adet Ulema Sicil Dosyası bulunmaktadır. Dosyalarda ulemâya ait maaş cetvelleri, görev yaptıkları yerler, sağlık raporları, vefatından sonra kalanlara maaş bağlanmış ise bunları gösteren belge ve makbuzlar vardır. Ayrıca bu dosyalarda babasının ismi, şöhreti, lakabı, doğum yeri, ailesi ile ilgili bazı bilgiler de bulunmaktadır. Ulema Sicil Dosyalarında Akseki doğumlu altmış dört kişinin kaydı vardır. Bunlar kadı, naip, mahkemelerde kâtip ve muhafız, müftü, müderris, dersiam, camilerde din görevlisi olarak görev yapmışlardır. Bunlar arasında en çok nâib olarak görev yapan görevli vardır. Dosyaların genelinde de sicil kaydı olan en fazla nâib, ondan sonra müftü ve müderrisler gelmektedir. Akseki doğumlu meşihat personelinden beş tanesi müftü olarak görev yapmıştır. Bunlar Kavala Müftüsü Osman Efendi, Antalya Müftüsü Ahmed Hamdi Efendi, Akseki Müftüsü Mehmed Hilmi Efendi, Beyşehir Müftüsü Mehmed Hilmi Efendi ve Manavgat Müftüsü Ali Rıza Efendidir. Bu çalışmada Ulema Sicil Dosyalarına kayıtlı altmış dört kişiden müftü olarak görev yapan beş kişinin biyografilerini ortaya koymaya çalışacağız. Bu sicil dosyalarına İSAM Kütüphanesi Ulema Sicil Dosyaları Veri Tabanında ulaşılabilmektedir. Biz de bu dosyaları İSAM Kütüphanesi veri tabanından elde ettik. Osmanlı ilmiyesinde görev yapan bu şahısların biyografileri sicil kayıtlarındaki metne sadık kalınarak açıklamalı şekilde ortaya konmaya çalışıldı. Bununla birlikte biyografiler ortaya konurken memurların doğum tarihleri ve aile durumları, eğitim durumları, görev yerleri ve maaşları hakkında geniş bir değerlendirme yapılmaya çalışıldı. Memurların almış oldukları maaşlar dönemin fiyatları ile oranlanarak memurların yaşam standartları hakkında da bir izah yapıldı