Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, sa.14, ss.53-71, 2012 (Hakemli Dergi)
Mondros Mütarekesi’ni takip eden günlerde, Osmanlı ordusunun yedek subayları yeniden sivil hayata dönmek konusunda büyük bir heves taşıyorlardı. Uzun savaş yılları boyunca eğitimlerinden, işlerinden, ailelerinden ve memleketlerinden uzak kalan bu genç adamlar, barış ortamına uyum sağlamalarının önündeki engelleri ortadan kaldırmak için bir dizi talebi güçlü bir biçimde öne sürdüler. Bu taleplerini görünür kılmak için kullandıkları ortamlardan biri de gazetelerin okur mektubu köşeleri olmuştu. İstanbul’da yayınlanan Ati gazetesi, sadece yedek subayların gönderdiği mektuplardan oluşan “Gençliğin Atisi” isimli sütunuyla bu konuda incelenmesi gereken başlıca kaynağı sunmaktadır. Yedek subayların taleplerini “okuyan kamuoyu” huzurunda meşru kılmak için hangi “söylemsel stratejileri” benimsediklerini, dönemin hükümetinin bu taleplere cevap vermek için ne gibi adımlar attığını, işin özü, yedek subayların neden dayanışma dernekleri etrafında bir araya geldiklerini anlamak için, bu çalışmada okur mektupları incelenmiştir. Bu çalışma aynı zamanda, okur mektuplarının mütareke dönemi İstanbul’una uygulanacak bir sosyal tarih yazıcılığı için uygun birer kaynak olup olmadıklarını sınamayı amaçlamaktadır.
Anahtar sözcükler: Mütareke Dönemi, Mütareke basını, yedek subaylar, ihtiyat zabitan, toplumsal tarih, söylemsel strateji, okuyan kamuoyu.
At early days of the period following the Armistice of Mudros, the reserve officers of Ottoman army passionately desired to return to civilian life. These young men, who were kept away from their school, work, family and hometown during the long years of war, came up with some demands to pave their way to adjust to peace. One of the media they benefit to make their demands visible was reader’s columns of newspapers. Ati, a newspaper in İstanbul, is the primary source that should be analyzed with its column named “Gençliğin Atisi” (future of youth) which is exclusive to reserve officers. Readers’ letters are analyzed to understand which “discursive strategies” they employ to legitimize their demands in the opinion of “the reading public”, how the government reacted, in short, reasons of reserve officers in coming together around mutual-aid associations. Another purpose is to examine the possibility to make use of reader’s columns as sources of social historiography on İstanbul in the Armistice Period.
Keywords: Armistice Period, Media of Armistice Period, reserve officers, ihtiyat zabitan, social history, discursive strategy, reading public.