Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları XIV, Ankara, Türkiye, 24 - 25 Kasım 2023, ss.50
Antakyalı mimar
Vilyam Azaroğlu tarafından tasarlanan Çiçek Apartmanı, 1962 yılında inşa
edilmiştir. Yapı, İnönü Caddesi’nin, Antakya’nın tarihi aksı Kurtuluş
Caddesi’ne bağlanan kesişim noktasında konumlanmaktadır. Azaroğlu ailesi,
Vilyam Bey’in vefat ettiği 2020 yazına kadar, bu yapının beşinci katında ikamet
etmişlerdir.
Antakya, Fransız himayesinde Suriye’ye bağlı bir şehirken doğan burada doğan Azaroğlu, Suriye ve Lübnan’da ilk ve orta öğretimini tamamladıktan sonra, Fransa’da mimarlık eğitimi almıştır. Mimarlık eğitimi sonrası memleketi Antakya’ya dönen Azaroğlu’nun döndüğü dönemde, Antakya, Hatay vilayetinin merkez yerleşimi olarak Türkiye Cumhuriyeti yönetimine katılmış bulunmaktadır. Antakya’nın tarihsel katmanını, kendi yaşantısında da bulan Azaroğlu, tekil konut uygulamaları ile kentte mimarlık faaliyetlerine başlamıştır.
Azaroğlu’nun kentte tasarladığı ve uyguladığı ilk yüksek katlı yapılardan biri olan Çiçek Apartmanı, konum olarak Asi Nehri’nin yatağında yer almaktadır. Yapı, nehir yatağının yanı başında yer alan park ve Çiçek Kahvesi’nin yerine tasarlanmış, ismini de buradan almıştır. Tasarlandığı dönemde deprem yönetmeliği zorunluluğu bulunmamasına rağmen, Antakya’nın deprem riski gözetilerek, kentin bu yüksek katlı yapısı için Ankara’dan özel izin alınmıştır.
Azaroğlu, Fransa’da edindiği modern mimarlık pratiğinin Antakya’daki uygulamalarında, yapı ustası bulma konusunda zorluklar yaşamıştır. Geleneksel yapım tekniğine aşina olan yapı ustalarının, modern pratikte uygulama yöntemlerini, Azaroğlu, tıpkı bir öğretmen gibi bizzat kendisi aktarmıştır. Bu açıdan Çiçek Apartmanı’nın ön cephesi, bir öğretinin uygulaması olarak okunabilir.Ayırıcı duvarlar, avlu yapılanmaları, mahremiyet ve içe dönük yaşam biçiminin hakim olduğu şehirde, geçirken bir cephe uygulaması kent için devrim niteliğindedir. Aynı şekilde, giriş katı taşıyıcılar üzerine yükseltilen giriş holü modern pratiğin, kent için ilk uygulamaları olarak kayda geçmiştir. Yapının balkon korkulukları bizzat Azaroğlu tarafından tasarlanmış ve uygulanmıştır. Yapıda kullanılan asansör ve alafranga tuvalet uygulamaları kent için bir yenilik olmuş olup, özellikle asansörün, kentli tarafından ziyaret edilerek, yerinde görüldüğü mülakatlar sonucunda ortaya çıkmıştır.
Azaroğlu’nun en sevdiğim tasarımım ve uygulamam olarak bahsettiği yapı, Anadolu modernleşmesinin önemli bir temsilidir. Doğduğu toprakların katmanlaşmış yapısını yaşantısında taşıyan Azaroğlu’nun, Fransa’da aldığı modern mimarlık eğitimini, Antakya’nın atmosferik yapısı ile yorumladığı görülmektedir.
Şubat 2023 depremlerinde ağır hasar almasına rağmen, ayakta kalarak, sakinlerinin sağlıklı bir şekilde tahliyesini sağlayan yapı, altmış yılı aşkın bir süre kullanılmış ve tasarlandığı dönem hiç bir yönetmelik bulunmamasına rağmen, sağlamlığın mimarlığın temel bir etik değeri olduğu öğretisini yeniden hatırlatmıştır. Korunması temennisini taşırken, yapı, Ekim 2023’te yıkılmıştır.