Akademik Veri Yönetim Sistemi
İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, cilt.14, sa.2, ss.953-969, 2025 (Hakemli Dergi)
Bu çalışma, bağlamanın fiziksel yapı özelliklerini ve bu özelliklerin organolojik açıdan gelişim normlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bağlama, Türk halk müziği ve halk kültürü içinde önemli yer tutan ve farklı coğrafyalarda geniş kullanım alanı bulan bir enstrümandır. Tarihsel süreçte hem halk arasında hem de akademik çevrelerde icra ve yapım şekillerinde sürekli bir değişim ve gelişim gösteren bağlama, fiziksel özellikleri bakımından çeşitlenmiştir. Bu bağlamda bağlamanın ana yapı elemanlarının ve bu elemanlar üzerinde oluşturulan normları araştırma kapsamında incelenmiştir. Çalışmada bağlamanın fiziksel yapı elemanları, tekne, kapak, sap gibi büyük bölümlerle birlikte, bu bölümleri tamamlayan tel, mızrap, perdeler, burgu, eşik, cila ve ölçülendirme gibi diğer yapısal unsurlar da ele alınmaktadır. Araştırmanın temel amacı, bu yapı elemanlarının görsel olarak ayırt edilebilen özelliklerinin belirli normlara oturtulmasıdır. Böylelikle, bağlamanın yapısal gelişiminin doğru bir şekilde anlaşılması ve gelecekteki çalışmalar için rehber oluşturulması hedeflenmektedir. Bağlamanın fiziksel yapısındaki gelişim, toplumsal değişimler ve sanat dünyasındaki ilerlemelerle yakından ilişkilidir. Bağlama çalgısında tekne, kapak ve sap gibi temel bölümlerinin yapımında kullanılan malzemeler ve teknikler, tarihsel süreç içinde değişiklik göstermiştir. Tekne kısmı oyma veya yaprak gibi iki farklı şekilde üretilirken, kullanılan ağaç türleri de değişiklik göstermektedir. Aynı şekilde, kapak bölümü sesin iletilmesinde önemli bir rol oynayan farklı ağaç türlerinden yapılmakta, kapakta kullanılan destek çıtası veya balkon sistemi gibi yapısal desteklerle çalgının performansı artırılmaktadır. Çalışma, bağlamanın fiziksel yapısına dair normların oluşturulması ve bu normların detaylı bir şekilde değerlendirilmesi açısından önem arz etmektedir. Yapısal elemanlar arasında sapın dayanıklılığı, tellerin kalitesi, perdelerin düzenlenişi gibi faktörler icra ve performans üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Ayrıca, bağlamada kullanılan tel ve cila türleri gibi daha küçük yapı elemanları da çalgının genel performansını etkilemektedir. Araştırma, bu yapı elemanlarının tamamını değerlendirerek, bağlamanın fiziksel yapısını sistematik bir şekilde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Bağlama, Organoloji, Norm, Müzik Aleti, Gelişim.