Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sanat Yazıları, sa.51, ss.429-440, 2024 (Hakemli Dergi)
“Bedensiz göz” imgesinin eserin temel konusu olarak sunulduğu sanatsal ifadelerin incelendiği bu makalede bedensiz göz imgesi, sanat ile “bakış fenomenolojisi” arasındaki ilişki bağlamında ele alınmaktadır. Araştırmadaki eserler, fenomenoloji okulunun kurucusu Husserl’ın “şeylerin kendisine dönme” çağrısını, kendilerine özgü “varlık” tanımlamaları çerçevesinde dönüştürerek sanat eserinin ontolojisine geçen Heidegger ve Merleau-Ponty’nin görüşleri bağlamında incelenmiştir. Sanatsal deneyimde fenomenolojik eylem, sanat eserinin sunduğu dünyaya yönelmektir; dolayısıyla “bakış” olgusu ile doğrudan ilişkilidir. Sanatçı ve izleyicinin bakışına ek olarak “sanat ve bakış” ilişkisinde bedensiz göz imgesi, üçüncü bir yol açmaktadır. Zira sanatsal pratiğin temel konusu bedensiz göz imgesi olarak verildiğinde bu imgenin kendine özgü bir “bakış fenomeni” ortaya koyduğu görülmektedir. Bu bağlamda “bedensiz göz imgesine ait bakış” da algı nesnesi haline gelmektedir. Bakış olgusunun benzersiz, deneyimsel bir göndergesi olduğu görüşünden hareketle her biri benzersiz bir görünüm sunan göz imgelerini algılama ve anlamlandırma süreçleri, bu gözlere ait bakışa ilişkin fenomenolojik tanımlamadan beslenmektedir. Makale örneklerle bu konuyu irdelemektedir.
This article delves into artworks where the "disembodied eye" serves as a central theme, exploring its significance within the context of the connection between art and the "phenomenology of gaze". The artworks discussed in the article are examined through the lenses of Heidegger and Merleau-Ponty, who reinterpreted Husserl's notion of "back to the things themselves" by delving into the ontology of artworks within their own ontological frameworks of "being". In artistic experience, phenomenological action is turning towards the world presented by the artwork, directly related with the phenomenon of "gaze". In addition to the artist's and viewer's gaze, the gaze within eye imagery offers a third perspective on the relationship between "art and gaze". When the disembodied eye image is posited as the primary subject matter of artistic practice, it is apparent that this image exhibits a unique "gaze phenomenon". In this context, the "gaze of the disembodied eye image" also becomes an object of perception. Based on the understanding that the act of seeing is a distinct, experiential reference, the ways we perceive and make sense of eye images, each with its unique appearance, benefits from the phenomenological understanding of the gaze associated with those eyes. The article investigates this subject matter with illustrative examples.